Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Türk Toraks Derneği - Tütün Kontrolü Çalışma Grubu <strong>2014</strong><br />
64<br />
psikiyatrik olaylara neden olma riski yönünden<br />
bupropion <strong>ve</strong> varenikline göre daha gü<strong>ve</strong>nlidir<br />
(42). Bu nedenle sigara kullanımının kısıtlandığı<br />
psikiyatri servislerine yatırılan akut hastalarda<br />
profilaktik olarak düşünülebilir (39). Ağır mental<br />
hastalığı bulunan kişilerin nikotin bağımlılığı<br />
genellikle yüksek düzeylerde olduğu için psikolojik<br />
girişimlerle birlikte NYT tedavisinin de uygulanması<br />
minimum standart tedavi olarak kabul edilmelidir.<br />
Bupropionun ağır mental hastalığı olan kişilerde<br />
yararlılığı gösterilmiştir (43). Davranış terapisiyle<br />
kombine edildiğinde bu yararlılık daha artmaktadır<br />
(44). Bupropion şimdiye kadar ağır mental hastalığı<br />
olanlar üzerinde en çok çalışılmış sigara bırakma<br />
tedavisi seçeneğidir (39). Randomize klinik<br />
çalışmalar bupropionun, sigara bırakma tedavisi<br />
sırasında depresif belirtileri de azalttığını <strong>ve</strong> fakat<br />
depresyonda olmayan nikotin bağımlılarının<br />
sigarayı bırakmaları konusunda aynı derecede<br />
etkili olduğunu göstermiştir (45). Bupropion<br />
çalışmalarında yan etki nedeniyle tedaviyi bırakma<br />
oranları NYT’dekinden yüksektir <strong>ve</strong> intihar<br />
eğiliminde artışa neden olabildiği bildirilmiştir<br />
(42). Ağır mental hastalığı olan kişilerde uygulanan<br />
sigara bırakma tedavisinde bupropion ile<br />
NYT’nin bir arada kullanılması daha iyi sonuçlar<br />
<strong>ve</strong>rmiştir (43). Karbamezapin kullanan hastalarda<br />
bupropionun metabolizması daha hızlı olacağı<br />
için kan seviyesinin düşük olacağı hatırlanmalıdır.<br />
Antidepresan amaçla kullanıldığında bupropionun<br />
bipolar hastaların maniye geçişine neden olması<br />
riski oldukça düşüktür. Stabil bipolar bozukluk<br />
hastaları sigarayı bırakma amacıyla bupropion<br />
aldıklarında maninin tetiklendiğine dair güçlü bir<br />
kanıt yoktur (10). Yine de FDA’in bupropionun<br />
ajitasyon, depresif duygudurum <strong>ve</strong> intihar eğilimi<br />
gibi psikiyatrik yan etkilere yol açabileceği<br />
uyarısı dikkate alınarak hastalar yakından<br />
izlenmeli <strong>ve</strong> bipolar hastalarda duygudurum<br />
düzenleyicilerle birlikte kullanılmalıdır. Bupropion<br />
konvülzyon eşiğini düşürdüğü için klozapin gibi<br />
konvülzyon eşiğini düşüren psikotroplarla birlikte<br />
kullanılmamalıdır.<br />
Vareniklin sigara bırakma tedavisinde endikasyon<br />
alan en yeni ilaçtır. Vareniklin alan bazı hastalarda<br />
tedavi sırasında ortaya çıkan psikoz, mani,<br />
dürtüsellik, ajitasyon <strong>ve</strong> intihar eğilimi gibi ciddi<br />
nöropsikiyatrik belirtiler bildirilmişse de bu ilaçla<br />
nedensellik ilişkisi kurulmamıştır (40). Geniş <strong>ve</strong>ri<br />
tabanlarının incelenmesi, vareniklinin diğer tedavi<br />
seçeneklerinden daha çok depresyon ya da intihar<br />
eğilimine neden olduğunu göstermemiştir (46).<br />
Vareniklinin şizofreni hastalarında da sigarayı<br />
bırakma amacıyla yararlılığı gösterilmiştir (47).<br />
Ancak unutulmamalıdır ki bu ilacın ağır mental<br />
hastalığı olan kişilerdeki etkileri konusunda son<br />
söz söylenmiş değildir (10). Hekimler, bir yanda<br />
sigaranın zararları <strong>ve</strong> bu ilacın sigara bıraktırmadaki<br />
etkinliği ile diğer yanda olası riskleri tartarak karar<br />
<strong>ve</strong>rmelidir. Bu ilacın kullanımı sırasında hastaların<br />
psikiyatrik açıdan düzenli olarak kontrol edilmesi<br />
gerektiği unutulmamalıdır.<br />
İlaç tedavilerinin psikolojik destekle birlikte<br />
<strong>ve</strong>rilmesi başarılı bir tedavi için çok önemlidir.<br />
Psikolojik destek kendine yardım grupları, bilişsel<br />
davranışçı terapi, edimsel yöntemler (contingency<br />
management, ödül sistemi) ya da motivasyonel<br />
görüşme şeklinde olabilir. Motivasyonel görüşme<br />
ağır mental hastalığı olan sigara kullanıcılarında<br />
başarıyla uygulanabilecek standart psikolojik<br />
yaklaşımdır (48). Bilişsel davranışçı terapi (BDT)<br />
ancak bu konuda eğitim almış klinisyenler tarafından<br />
uygulanabilir. BDT mental hastalığı olan sigara<br />
kullanıcıları için modifiye edilmiştir <strong>ve</strong> psikiyatri<br />
hastanelerine göre düzenlenmiş uygulamaları vardır<br />
(4).<br />
BDT’nin depresyon öyküsü olan hastaların sigarayı<br />
bırakmalarında yararlı olduğu gösterilmiştir (49).<br />
Unipolar depresyon tanısıyla izlenen <strong>ve</strong> halen<br />
depresyon tanısını karşılayan, ayaktan tedavi gören<br />
hastalarla yapılan bir çalışmada (50) danışmanlık,<br />
motivasyonel görüşme, BDT <strong>ve</strong> NYT kullanılmıştır.<br />
Bu çalışmaya girmek için sigarayı bırakmaya istekli<br />
olmak gerekmiyordu. Sonuçta bütün girişimlerin<br />
yararlı olduğu gösterildi. İlginç olan ise başlangıçtaki<br />
depresyon şiddetinin sigara bırakma tedavisindeki<br />
başarıyı yordamamasıydı. Bu sonuç depresyondaki<br />
hastaların da uygun sigara bırakma tedavilerine<br />
alınabileceğini göstermektedir. Genel olarak ağır<br />
mental bozukluklarda sigarayı bırakmadan önce<br />
hastanın stabilleşmesini beklemede yarar vardır (10).<br />
Ağır mental hastalığı olan kişilerde başta alkol olmak<br />
üzere çeşitli maddelerin kullanım bozuklukları da<br />
yaygındır <strong>ve</strong> bu da sigarayı bırakmayı zorlaştırır<br />
<strong>ve</strong> relapsları arttırır (11). Çünkü alkol kullanımı<br />
hem sigaraya duyulan arzuyu tetikler (51) hem de<br />
psikiyatrik belirtileri alevlendirir. Böyle bir hastanın<br />
değerlendirilmesi sırasında alkol <strong>ve</strong> madde kullanımı<br />
da dikkatle sorgulanmalı <strong>ve</strong> tedavide ele alınmalıdır.<br />
Sonuç<br />
Ağır mental hastalığı olan kişilerde sigara kullanımı<br />
yaygındır <strong>ve</strong> ciddi bir mortalite <strong>ve</strong> morbidite<br />
nedenidir. Psikiyatrların hastalarını sigarayı<br />
bırakmaları için moti<strong>ve</strong> etmeleri <strong>ve</strong> bu konuda<br />
yardımcı olmaları önemlidir. Bu hastaların sigarayı<br />
bırakma motivasyonları vardır <strong>ve</strong> bu hasta grubunda<br />
yararlı bulunan farmakolojik <strong>ve</strong> psikolojik yöntemler<br />
bulunmaktadır. <strong>Sigara</strong> bırakma tedavilerinin standart<br />
psikiyatrik tedavinin içine entegre edilmesinde yarar<br />
vardır (52). <strong>Sigara</strong> bırakma tedavisi alan ağır mental<br />
hastalıkları olan kişilerin psikiyatrik komplikasyonlar
Change language