Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Türk Toraks Derneği - Tütün Kontrolü Çalışma Grubu <strong>2014</strong><br />
13<br />
Nüks Olgulara Yaklaşım<br />
68<br />
Tütün bağımlılığı bir hastalık olarak kabul edildiği<br />
için, tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Tütün<br />
bağımlılığı tedavisi, hem hastalar için hem de<br />
hekimler için sabır gerektiren bir tedavi süreci olup,<br />
zaman zaman nükslerin görüldüğü <strong>ve</strong> tekrar tedavi<br />
edilmesini gerektiren sürekli <strong>ve</strong> karmaşık bir süreçtir.<br />
Tütün bağımlılığı tedavi edilirken erken <strong>ve</strong><br />
geç dönemlerde nükslerin olması nedeniyle,<br />
nükslerin önlenmesi için takip <strong>ve</strong> kontrollerin<br />
sürekliliği gerekmektedir. Bu nedenle nükse neden<br />
olacak durumların hastalara çok iyi açıklanması<br />
gerekmektedir. Yüksek riskli gruplar, yüksek riskli<br />
durumlar iyi bilinmeli <strong>ve</strong> kişinin bunlarla başedebilme<br />
becerileri, motivasyon düzeyi, kendine gü<strong>ve</strong>ninin<br />
artırılması için gerekli çaba gösterilmelidir. Özellikle<br />
doktorların olumlu geri bildirimleri motivasyon <strong>ve</strong><br />
kendine gü<strong>ve</strong>ni artırmada önemli rol oynamaktadır.<br />
Nüks, sigarayı bırakmayı başarmış bir kişinin tekrar<br />
sigaraya başlaması <strong>ve</strong> yeni bir bırakma teşebbüsüne<br />
kadar sigara içmeyi sürdürmesidir. Nüksler<br />
genellikle ilk haftalarda görülmekle birlikte (1,2),<br />
güçlü sigara içme arzusu sigarayı bıraktıktan aylar<br />
<strong>ve</strong>ya yıllar sonra aniden umulmadık bir anda ortaya<br />
çıkabilmektedir (3,4). <strong>Sigara</strong> bıraktıktan sonra ilk<br />
yılda nüks oranı % 60-90, 2. <strong>ve</strong> 6. yıllar arasında<br />
oran % 2-4 arasında değişirken, 10 yıl sora oran<br />
% 1’ e düşmektedir (5). Erken nükslerde ilk hafta<br />
içinde en sık nedenler, yoksunluk belirtileri <strong>ve</strong> aşırı<br />
sigara içme isteğinin olduğu bildirilmiştir (6). Bir<br />
haftadan sonraki nükslerde ise aşağıda belirtilen<br />
tetikleyici diğer faktörler söz konusu olabilir. Erken<br />
nükslerde kişinin özgü<strong>ve</strong>ni önemlidir, kendine<br />
gü<strong>ve</strong>ni düşük olma durumunda nüks oranı artmakta,<br />
yüksek özgü<strong>ve</strong>n ise başarı oranını artırmaktadır<br />
(1). Hastalarda bırakma sürecinin başlangıcında<br />
<strong>ve</strong> sonrasında nüks görülmesinin, tedavi öncesi<br />
kendine gü<strong>ve</strong>n <strong>ve</strong> kararlılık durumu, ilk sigara<br />
içimindeki duygusal durum <strong>ve</strong> içilen ilk sigaranın<br />
nedeni ile ilkişkili olduğu ileri sürülmektedir (7).<br />
Negatif duygu oluşturan uyarıları kontrol etme<br />
başarısı uzun dönemde nüksleri azaltmaktadır (8).<br />
<strong>Sigara</strong> bırakmayı başaran kişilerin çoğunun, 3 ile<br />
10 arasında değişebilen bırakma çabasından sonra<br />
başarılı oldukları belirtilmektedir (9). Her nüksten<br />
sonra içilen sigara miktarının azalması yeni bir<br />
sigara bırakma girişiminin göstergesi olabilmektedir<br />
(3). Her nüks, hastanın bir sonraki bırakma<br />
teşebbüsü için daha deneyimli olmasını, aynı<br />
hataları yapmamasını sağlayabilir.<br />
Hemen her zaman sigara içmeyi tetikleyen<br />
bir olay <strong>ve</strong>ya bir durum söz konusudur. Kişi<br />
bu duruma hazırlıklı olmadığı takdirde olay<br />
nüksle sonuçlanabilir. Özellikle nüks riskinin<br />
yüksek olduğu gruplar başlangıçta saptanmalı <strong>ve</strong><br />
tedavinin izleminde daha dikkatli olunmalıdır<br />
(10,11,12,13,14,15,16,17).<br />
Nüks Riskinin yüksek olduğu gruplar<br />
• Gençler<br />
• Eğitim düzeyi daha düşük olanlar<br />
• Sağlık bilinci daha az olanlar<br />
• <strong>Sigara</strong>yı daha fazla içenler<br />
• Alkol kullanımı daha fazla olanlar<br />
• Aile <strong>ve</strong>ya arkadaş çevresinde sigara içenlerin<br />
çok olması<br />
<strong>Sigara</strong> bırakma sürecinde nüksten önce kayma (slip)<br />
<strong>ve</strong>ya hatalar (laps) olabilmektedir. <strong>Sigara</strong> bıraktıktan<br />
sonra tek bir sigara içimi <strong>ve</strong>ya birkaç puf çekilmesi<br />
“kayma”, birkaç gün birer tane sigara içimi ise “hata”<br />
olarak tanımlanmaktadır. Tetik çeken faktörler <strong>ve</strong><br />
yüksek riskli durumlar hataya neden olabilmektedir.<br />
<strong>Sigara</strong> içme arzusunu artıran tetikleyen faktörlere<br />
bilinmeli <strong>ve</strong> önlem alınmalıdır (5);<br />
<strong>Sigara</strong> İçilmesi Tetikleyen Faktörler<br />
• Çevrede sigara içen kişilerin bulunması<br />
(özellikle Aile İçi..)<br />
• Alkol kullanımı<br />
• Kendini kötü, depressif hissetmek<br />
• Kendine fazla gü<strong>ve</strong>nmek (İstediğim zaman<br />
bırakabilirim gibi)<br />
• Sevdiği kişilerden ayrılmak (<strong>ve</strong>fat..)<br />
• Sinirlilik, kendine acıma hissine kapılmak<br />
• <strong>Tedavi</strong>ye uyum sağlamamak<br />
• Yorgunluk, aşırı iş yükü<br />
• Stres <strong>ve</strong> kaygılar<br />
• Ekonomik sıkıntılar<br />
• Negatif düşünceler, kötümserlik durumu<br />
Kişiler, sigara içmeye neden olan uyaranlarla<br />
başedebilme becerisini öğrenmeli, bu süreçte
Change language