Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Türk Toraks Derneği - Tütün Kontrolü Çalışma Grubu <strong>2014</strong><br />
52<br />
B.GENÇLERDE SİGARA BIRAKMA<br />
<strong>Sigara</strong> kullanımı hemen hemen vücuttaki tüm<br />
organlarda değişik hastalıklara yol açmaktadır.<br />
<strong>Sigara</strong> bırakma yaşamın daha sonraki dönemlerinde<br />
ortaya çıkabilecek sağlık sorunları <strong>ve</strong> bu dönemde<br />
nikotin bağımlılığının önlenebileceğinden özellikle<br />
gençlerde çok önemlidir. Erişkinlerde sigara içimi<br />
adolesan dönemi ile yakından ilişkilidir. Erişkin<br />
sigara içicilerin %90’ı ilk sigaralarını 18 yaşından<br />
önce içmişlerdir (1).<br />
Türkiye’de 2003 yılında gerçekleştirilen Küresel<br />
Gençlik Tütün Araştırması sonuçlarına göre<br />
öğrencilerin % 29,3’ü, erkek öğrencilerin % 34,9’u,<br />
kız öğrencilerin %21,5’i,sigara içmeyi denemiştir.<br />
Tüm öğrencilerin % 9,1’i halen sigara içmektedir<br />
(erkek: % 11,9, kız: % 5,0), sigarayı deneyenlerin<br />
% 29,5’i (erkek: % 33,1, kız: % 22,3) sigaraya 10<br />
yaşından önce başlamıştır. Hiç sigara içmemiş<br />
olanların %7,7’si (erkek: % 9,1, kız: % 5,8)<br />
önümüzdeki yıl sigaraya başlamayı düşündüğünü<br />
belirtmiştir (2).<br />
Gençlerde sigara içimi alkol <strong>ve</strong> ilaç kullanımının<br />
da birlikte olması, seksüel aktiviteye erken yaşlarda<br />
başlama, sağlıksız beslenme alışkanlıkları gibi diğer<br />
riskli davranışlarla birlikte gruplandırılmaktadır<br />
(3 – 6). Eşlik eden bu riskli durumlar ila<strong>ve</strong> sağlık<br />
riskleri yaratabileceği gibi sigara bırakma durumunu<br />
etkileyebileceğinden önem taşımaktadır.<br />
Gençlerin az bir kısmı kendi kendine herhangi bir<br />
müdahale olmadan sigarayı bırakır. <strong>Sigara</strong> içme <strong>ve</strong><br />
bırakma konusundaki özelliklerin bilinmesi bırakma<br />
çalışmaları için önemli bir kaynaktır. Türkiye Küresel<br />
Gençlik Araştırmasına göre gençlerin %62,8’i<br />
sigarayı bırakmak istediğini belirtmiştir. Gençlerin<br />
%65,1’i geçen yıl içerisinde sigarayı bırakmaya<br />
çalışmıştır <strong>ve</strong> %63’ü en az bir kez sigarayı bırakma<br />
konusunda yardım almıştır. Gençlerin %15,9’u<br />
sabah uyanır uyanmaz sigara içmek istediğini<br />
belirtmiştir (2).<br />
Gençlerde sigara bırakma konusundaki yaklaşımlar;<br />
motivasyonel özelliklerin tanımlanması <strong>ve</strong><br />
desteklenmesi, yasaklar, gençlere yönelik sigara<br />
bırakma programları <strong>ve</strong> farmakoterapidir.<br />
Motivasyon sağlayan faktörlerin bilinmesi etkili bir<br />
danışmanlık yapılabilmesi için önemlidir. Gençlerin<br />
sigara içme <strong>ve</strong> bırakma konusundaki en yaygın<br />
motivasyonlar şöyle sıralanabilir;<br />
<strong>Bırakma</strong> isteği; Fiziksel görünüm, atletik performans<br />
<strong>ve</strong> sigaranın maliyeti kadar şu andaki <strong>ve</strong> gelecekteki<br />
sağlık durumları yaygın bir motivasyon faktörüdür<br />
(7,8).<br />
Olumsuz Sağlık Etkileri; Uzun dönemli sağlık<br />
üzerine etkiler bırakmayı düşünen gençler arasında<br />
en önemli motivasyonel faktördür (7,8). Bu<br />
motivasyon yaş <strong>ve</strong> cinsiyetle değişmemektedir. Bu<br />
açıdan bırakmayı düşünmeyenler için güçlü bir<br />
faktör olamayabilir.<br />
Maliyet; Pek çok genç için önemli bir bırakma<br />
nedenidir. Ülkemizde <strong>ve</strong>rgilerde yapılan son<br />
değişikliklerle birlikte sigara paket fiyatları 5 ile 8<br />
TL arasında değişmektedir. Günde bir paket sigara<br />
içen bir gencin 1 ayda ödediği bedel 150 TL yıllık<br />
ise 1800 TL’yi bulmaktadır. Bu maliyetin giysi,<br />
film, müzik hatta araba gibi farklı <strong>ve</strong> daha cazip<br />
şekillerde değerlendirebileceği sigara içen gençlere<br />
gösterilerek moti<strong>ve</strong> edilebilir.<br />
Atletik Performans; En yaygın bırakma nedenidir. Bir<br />
çalışmada katılanların %16’sı en önemli motivatör<br />
olduğunu vurgulamıştır. Erkekler arasında kızlardan<br />
biraz daha fazladır (8).<br />
<strong>Bırakma</strong> Engelleri; Nikotin bağımlılığı, akranları<br />
arasında yer edinme çabası, aileden <strong>ve</strong>ya otorite<br />
figürlerinden bağımsızlık gibi fizyolojik <strong>ve</strong> psikolojik<br />
güçlerdir.Gençlerin başlama <strong>ve</strong>ya içmeye devam<br />
etme nedenleri yargılanmadan değerlendirilmeli<br />
<strong>ve</strong> bırakma stratejileri için yardımcı olabilecek<br />
formüller üretilmelidir.<br />
Nikotin Bağımlılığı; Nikotine tolerans gelişmesi<br />
<strong>ve</strong> nikotin çekilme bulguları psikodavranışsal<br />
semptomlardır. <strong>Sigara</strong> açlığı, depresif ruh hali,<br />
duygu dalgalanmaları, huzursuzluk <strong>ve</strong> sinirlilik,<br />
anksiyete, konsantrasyon güçlüğü, huzursuzluk,<br />
yerinde duramama <strong>ve</strong> iştah artmasıdır.<br />
Nikotin bağımlılığı en az 100 sigara içiminden<br />
sonra gelişir. Ara sıra sigara içmeye başlayanlarda<br />
içmenin ilk haftası içinde görülmesi düzenli<br />
içiciliğe başlamayı da beraberinde getirir (9).<br />
Nikotin bağımlılığının erken semptomlarını bildiren<br />
gençlerin iki yıl sonra sigara içicisi olma ihtimallerini<br />
bu semptomları bildirmeyenlere göre daha fazladır<br />
(10).<br />
Modifiye Fagerström Anketi ile nikotin bağımlılığının<br />
değerlendirildiği bir çalışmada gençlerin %20’si<br />
oldukça, %42’si ise orta düzeyde bağımlı olarak<br />
tespit edilmiştir (11). Bu bırakma girişimlerinde<br />
başarılı olma ihtimalini azaltan önemli bir delil<br />
olabilir. Nikotin replesman tedavileri ile destekleme<br />
gençlerin sigara bırakma başarısını arttırabilir (12).<br />
Kilo kontrolü; Gençler sigara içimini kilo kontrolü<br />
için bir araç olarak görmektedirler. Gençler arasında<br />
obezite prevalansının artması bu sonuca neden<br />
olabilir. <strong>Sigara</strong> içmini denemenin kilo ile ilgili<br />
düşüncelerle bağlantılı olduğu tespit edilmiştir (13).<br />
6. <strong>ve</strong> 7. Sınıfta okuyan <strong>ve</strong> diyet yaptığını bildiren<br />
kızlar diyet yaptığını bildirmeyenlere göre 2 kat<br />
daha fazla sigara içicisi olmaktadır. Daha sık diyet<br />
yaptığını belirtenlerde risk 3.9 kat artmaktadır.<br />
Erkeklerde ise böyle bir risk bildirilmemiştir(14).
Change language