Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Türk Toraks Derneği - Tütün Kontrolü Çalışma Grubu <strong>2014</strong><br />
01<br />
Nasıl Bir Sorunla Karşı Karşıyayız<br />
Giriş<br />
Dünyada en çok ölüme yol açan iki nedenden<br />
birisi açlık, diğeri tütün kullanımıdır. Gerçekten<br />
de tütün kullanımı, gerek doğrudan gerekse pasif<br />
duman maruziyeti nedeniyle pek çok ölümcül sağlık<br />
sorununa yol açmaktadır (1).<br />
Hiç kuşku yok ki dünyada her gün 12 bin<br />
insanı öldüren bu sorunun nedeni; tütünü alıp<br />
fabrikalarda bir meta haline getiren <strong>ve</strong> ürettiği bu<br />
meta ile önündeki her sınırı ortadan kaldırıp dünya<br />
genelinde kazanç <strong>ve</strong> kâr peşinde koşmaya başlayan<br />
tütün endüstrisidir. Bu nedenle tütün kontrolünde<br />
amaç tütün endüstrisinin ölümlere yol açan para<br />
kazanma hırsının kontrol altına alınmasıdır. Çünkü<br />
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün de ifade ettiği gibi<br />
“Bütün salgın hastalıklarda bir bulaşma yolu vardır<br />
<strong>ve</strong> hastalık <strong>ve</strong> ölümlerin yayılmasına yol açan bir<br />
de aracı vardır. Tütün salgını konusunda bu araç bir<br />
virüs, bakteri <strong>ve</strong>ya bir başka mikroorganizma değildir<br />
–bu araç bir endüstri <strong>ve</strong> çalışma stratejisidir.” (1).<br />
Tütün Endüstrisi <strong>ve</strong> Çalışma Stratejisi<br />
Bir ülkede tütün işleyen/üreten bir yapının kamunun<br />
mülkiyetinden çıkartılıp, piyasanın tümüyle para<br />
kazanmaktan başka bir amacı olmayan tütün<br />
endüstrisine terk edilmesi, o ülkede tütün kontrol<br />
politikası açısından dezavantaj yaratan bir durumdur<br />
(2). Öte yandan dünya çapında uygulamaya konulan<br />
benzer neoliberal politikalar nedeniyle “gelişmekte<br />
olan” <strong>ve</strong> “geri kalmış” ülkelerde tütün ekerek<br />
geçimini sağlayan insanların yoksulluğa itilmesini<br />
pahasına, ulusötesi tütün endüstrisinin gelişmiş<br />
ülkelerde azalan tütün kullanım oranları nedeniyle<br />
kâr oranlarının düşmesi önlenmiştir. Bugün<br />
itibariyle British American Tobacco (BAT)’nun tütün<br />
satışlarının %70’inin Afrika, Asya, Doğu Avrupa<br />
<strong>ve</strong> Latin Amerika ülkelerine yapıyor olması (3),<br />
uygulanan politikanın ulusötesi tütün endüstrisi<br />
açısından başarıya ulaştığını kanıtlamaktadır.<br />
Tütün Kontrolü Politikaları<br />
Bilimsel <strong>ve</strong>riler tütün ürünlerinin yüksek fiyatla<br />
satışa sunulmasının, dumansız hava sahası<br />
yaratmanın, konu hakkında medya kampanyası<br />
yapmanın, tütün ürünlerinin zararlarını <strong>ve</strong> tüketim<br />
kısıtlamalarını belirten uyarı yazıları kullanmanın,<br />
isteyen bireylere sigara bırakma desteği sunmanın<br />
<strong>ve</strong> tütün endüstrisinin reklâm yapmasını önlemenin<br />
tütün kontrolünün temel bileşenleri olduğunu<br />
belirtmektedir (1). Oysa kapsamlı sigara bırakma<br />
hizmetlerinden yararlanabilen, tütün dumanının<br />
pasif etkileniminden <strong>ve</strong>ya tütün endüstrisinin reklâm<br />
kampanyalarından korunabilen kişi sayısı dünya<br />
nüfusunun ancak %5’i kadarıdır (1).<br />
Hekime Düşen…<br />
Türkiye’de göğüs hastalıkları uzmanlarının uzmanlık<br />
örgütü olan Türk Toraks Derneği (TTD)’ne üye olan <strong>ve</strong><br />
araştırmaya katılan göğüs hastalıkları uzmanlarının<br />
%69’unun hiç sigara kullanmadığı bilinmektedir<br />
(4). Bu araştırmanın sevindirici bir bulgusu olarak<br />
TTD üyesi olan kadın göğüs hastalıkları uzmanları,<br />
erkeklere kıyasla anlamlı biçimde daha az sigara<br />
kullanmaktadır (sigara kullanmama oranı kadınlar<br />
için %74, erkekler için %60, p=0.001) (4). Ancak ne<br />
üzücüdür ki, tütün salgının yarattığı tahribatı en iyi<br />
bilen <strong>ve</strong> şahit olan göğüs hastalıkları uzmanlarının<br />
%10’u halen düzenli <strong>ve</strong>ya arasıra sigara içmektedir<br />
(5). Yapılan başka bir araştırmaya göre ise sigara<br />
içiciliği riskini, erkek cinsiyet <strong>ve</strong> 2004 yılından<br />
önce tıp fakültesinden mezun olma 1,8; sigara<br />
bırakma polikliniği faaliyeti yürütmemek 1,3 <strong>ve</strong><br />
eğitim hastaneleri <strong>ve</strong>/<strong>ve</strong>ya tıp fakültelerinin eğitim<br />
kadrosunda olmamak 1,2 kat artırmaktadır (6).<br />
Öte yandan TTD’ye üye olan göğüs hastalıkları<br />
uzmanlarının dahi ancak %52’sinin sigara<br />
bırakma konusunda mesleki eğitim almış olması<br />
(4), tütün kontrolü konusunda Türkiye’de göğüs<br />
hastalıkları uzmanlarının dahi yeterli düzeyde<br />
bilgiye erişemediğine işaret etmektedir. Oysa sigara<br />
bırakma yardımı eğitimi almış olmak bir hekimin<br />
sigara bırakma polikliniğinde çalışmasını <strong>ve</strong> bu<br />
sayede tütün salgınına mesleği aracılığıyla müdahil<br />
olmasını 3,6 kat artırmaktadır (7). Benzer biçimde<br />
bir göğüs hastalıkları hekimin mesleki faaliyetlerinin<br />
bir parçası olarak sigara bırakma polikliniğinde<br />
çalışma oranını, “rol model”liğin bir yansıması<br />
olarak aktif içici olmamak 2,7, il tütün kontrol<br />
kurulu üyesi olmak 2,0 <strong>ve</strong> özel sektörde çalışmak<br />
1,9 kat artırmaktadır (7).<br />
5
Change language