Portret Magazine No16

ГОВОРОТ
И
НЕГОВИОТ
РАЗВОЈ
ВО
ДЕТСТВОТО
Пишува: Проф. д-р Ана Фрицханд
Развојот на говорот е мошне важен и детално проучуван домен во развојната психологија.
Станува збор за ментална способност што е универзална за сите луѓе. Неговиот развој
е тесно поврзан со сознајниот, емоционалниот и социјалниот развој на поединецот.
Процесот низ кој се развива говорот е исклучително сложен и почнува многу рано во животот,
а е најинтензивен во периодот на доенче и во раното детство. Поточно, се смета дека децата
почнуваат да го усвојуваат говорот уште во преднаталниот период, слушајќи го гласот на мајката.
Во прилог на ова одат многубројните истражувачки докази дека новороденчето реагира на
гласот на мајката, наспроти кој било друг непознат глас, вртејќи ја главата на страната од
која доаѓа нејзиниот глас. На ова искуство понатаму се надоврзува слушањето на говорот во
секојдневната комуникација помеѓу возрасните, пред сѐ, оние што се најчесто присутни во
животот на доенчето, што е основен предуслов за успешен говорен развој. Познато е, исто така,
дека доколку детето е изолирано од вербална комуникација до својата седма година (или од
кои било причини не прозборело до оваа возраст), тоа подоцна нема да успее да се стекне со
говорот.
Oсновната законитост по која се воспоставува и се развива говорот е од едноставно кон сложено.
Тоа значи дека доенчето најпрвин може да произведува едноставни гласови, што потоа ги
комбинира во сѐ посложени јазични форми. Пред да се јават првите зборови доенчето поминува
низ т.н. предговорен период. Според повеќе автори, јавувањето на првите зборови кај поголемиот
број доенчиња се случува дури околу 12-тиот месец. Така, веќе во првиот месец по раѓањето
бебињата прават разлика помеѓу единични слогови (на пример, ма, па, ба, та и слично). Во вториот
98