Zoran Sulejmanov - Penologija (p.778)

lica {to izdr`uvaat kazna li{uvawe od sloboda.
Zna~eweto na vospituvaweto na osudenite lica mo`e najdobro
da se naseti od zborovite na Holbah koj veli: "~ovekot e tolku ~esto
zol samo zatoa {to skoro sekoga{ ~uvstvuva deka e vo negov interes da
bide takov: neka se napravat lu|eto da bidat prosveteni i posre}ni, pa
}e se napravat i podobri" 952) . Za{to, kako {to na drugo mesto veli
Holbah 953) "vospituvaweto e ve{tina na seewe i odgleduvawe korisni
strasti vo srceto na lu|eto, a zakonodavstvoto e ve{tina da se
vozdr`at opasnite strasti, a da se pottiknuvaat onie {to mo`at da mu
bidat od korist na javnoto", a nie bi dodale i na poedine~noto dobro.
Ottuka proizleguva deka celta na vospituvaweto na osudenikot e da se
dovede vo situacija da "li~i na ~ovek koj steknal navika da bide ~ist i
na kogo mu e ma~no da se izvalka duri i toga{ koga nekoj ne go gleda 954) .
Vo penolo{kata literatura me|utoa, ~esto se sre}avaat
sfa}awata so koi se osporuva mo`nosta na vospitnoto vlijanie vo
kazneno-popravnite ustanovi. Vo taa smisla se uka`uva deka vospituvaweto
na osudenite se vr{i vo represivni uslovi i sodr`i nasoki
koi se nespoivi so pravilniot razvoj na li~nosta. Vo uslovi kade
vladee prisilba, avtoritet i strav odnapred se onevozmo`eni
prikladni i ispravni vospitni procesi {to vodat kon promena na
sfa}awata, navikite i normite na odnesuvawe. Svoeto izrazito
ograni~uva~ko dejstvo vrz ovie procesi go manifestira i psihosocijalnata
klima na zatvorot {to nepovolno se odrazuva vrz psihata na
osudenikot. So doa|aweto vo ustanovata toj ja gubi doverbata vo
sistemot, vo drugite lu|e no i vo sopstvenite sili da ja oceni svojata
situacija i vrz taa osnova da go menuva svojot odnos kon op{testvoto i
imanentnite li~ni potencijali. Vo otsustvo na me|usebni
komunikacii zasnovani vrz iskrenost, doverba i sorabotka osudenoto
lice stanuva indiferentno kon sekakvi vospitni vlijanija. Pritisnat
od nepovolnoto dejstvo na navedenite faktori osudenikot svesno ili
nesvesno se povlekuva vo sebe i projavuva visok stepen na nedoverba
koja mu slu`i kako neproboen {tit od sekakvi proverki i isku{enija.
"De omnibus dubitandum" stanuva negovoto rakovodno na~elo. Toa mu
ovozmo`uva da bide pretpazliv vo uveruvawe deka negovo e bez
problemi da ja izdr`i kaznata, a ne me|u zatvorskite yidini da ja
gradi svojata neizvesna idnina.
Vo gorenavedenite konsekvenci nesomneno e sodr`ana golema
vistina 955) . Toa me|utoa, ne zna~i deka pri postavuvaweto na teoretskiot
koncept za ulogata na vospituvaweto na osudenite ne bila
vodena smetka za mo`nite objektivni slabosti i pre~ki kako i za
pretpostavkite za nivno sovladuvawe. Vo taa nasoka vo prv red se
952)
Holbah, P. op. cit, str. 233.
953)
Ibid, str. 232.
954)
Vidi: ibid, str. 206.
955)
Vospituvaweto na poedinecot voop{to e usloveno od duhovnata, moralnata i
tehni~kata strana, od tradicijata, od svesta na odgovornite vospituva~i i od vidot na
vospitnite ustanovi vo koi se vr{i, od metodite i sredstvata {to se primenuvaat vo
vospitniot proces kako i od pedago{iot pristap kon vospitanikot.
530