Classica et Christiana 1 2006 - Facultatea de Istorie - Universitatea ...
Classica et Christiana 1 2006 - Facultatea de Istorie - Universitatea ...
Classica et Christiana 1 2006 - Facultatea de Istorie - Universitatea ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
OVIDIO A TOMI 55<br />
non sapendo cosa fare, lasciò la nave in balia <strong>de</strong>i forti venti, che la<br />
trascinarono nuovamente verso le coste italiane 15<br />
.<br />
Dopo varie vicissitudini, Ovidio giunse infine nel golfo di Corinto<br />
e sbarcò nel porto di Lechaeum 16<br />
, da dove proseguì a piedi fino<br />
all’altra estremità <strong>de</strong>ll’Istmo per imbarcarsi a Cenchreae, probabilmente<br />
prima <strong>de</strong>lla fine di dicembre, su una nuova nave 17<br />
. Quest’ultima<br />
portava dipinta l’immagine <strong>de</strong>lla <strong>de</strong>a Minerva, dal cui elmo pren<strong>de</strong>va<br />
infatti il nome 18<br />
, ed era un’ottima imbarcazione, probabilmente una<br />
pesante unità mercantile d’alto mare, munita sia di vele di lino 19<br />
sia di<br />
rematori, molto veloce e robusta 20<br />
, ben diversa dalla quassata ratis su<br />
cui aveva attraversato lo Ionio. Anche il viaggio nell’Egeo non fu facile,<br />
ma il po<strong>et</strong>a non ebbe problemi perché l’„Elmo di Minerva” era una<br />
nave sicura, forte anche <strong>de</strong>lla protezione <strong>de</strong>lla divinità di cui portava il<br />
nome.<br />
Poiché la navigazione nell’Ellesponto era resa difficile dalle<br />
forti correnti 21<br />
, giunta all’imboccatura di questo mare l’„Elmo di Minerva”,<br />
che risentiva ormai <strong>de</strong>l lungo viaggio 22<br />
, dopo aver toccato<br />
Troia, la città di Ettore (trist. 1, 10, 17), si diresse dapprima verso l’i-<br />
15<br />
Trist. 1, 2, 31-32 Rector in incerto est nec quid fugiatve p<strong>et</strong>atve / invenit:<br />
ambiguis ars stup<strong>et</strong> ipsa malis; 1, 4, 11-12 Navita confessus gelidum pallore timorem,<br />
/ iam sequitur victus, non regit arte ratem.<br />
16<br />
A. Rădulescu, Ovidio nel Ponto Eusino, Sulmona, 1990, p. 53.<br />
17<br />
Trist. 1, 10, 9 Illa, Corinthiacis primum mihi cognita Cenchreis.<br />
18<br />
Trist. 1, 10, 1-2 Est mihi sitque, precor, flavae tutela Minervae, / navis <strong>et</strong><br />
a picta cassi<strong>de</strong> nomen hab<strong>et</strong>.<br />
19<br />
Questo tessuto veniva utilizzato dagli antichi non solo perché, a differenza<br />
<strong>de</strong>l cotone, non era un prodotto d’importazione, ma soprattutto in quanto garantiva<br />
una velocità tale che Plinio gli attribuì il miracolo di aver avvicinato l’Italia<br />
all’Egitto (cfr. Casson, Viaggi e viaggiatori <strong>de</strong>ll’antichità cit., p. 119).<br />
20<br />
Trist. 1, 10, 3-8 Sive opus est velis, minimam bene currit ad auram, / sive<br />
opus est remo, remige carpit iter. / Nec comites volucri contenta est vincere cursu, /<br />
occupat egressas quamlib<strong>et</strong> ante rates, / <strong>et</strong> pariter fluctus ferit atque silentia longe /<br />
aequora, nec saevis victa fatiscit aquis.<br />
21<br />
Cfr. Herod. 7, 188.<br />
22<br />
Trist. 1, 10, 20 Threiciam t<strong>et</strong>igit fessa carina Samon.