Classica et Christiana 1 2006 - Facultatea de Istorie - Universitatea ...
Classica et Christiana 1 2006 - Facultatea de Istorie - Universitatea ...
Classica et Christiana 1 2006 - Facultatea de Istorie - Universitatea ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
90 Nelu ZUGRAVU<br />
d’une manière satisfaisante par plusieurs historiens 3 , étant acceptée<br />
par nous aussi à un certain moment 4 .<br />
Un regard plus attentif montre que, bien qu’érudite, c<strong>et</strong>te opinion<br />
présente plusieurs points faibles qui la font vulnérable:<br />
1. Celle-ci part <strong>de</strong> la conception erronée <strong>et</strong> préconçue que le terme<br />
Romani, synonyme avec le gr. Rômaioi, désigne d’une manière<br />
presque invariable <strong>de</strong>s citoyens romains originaires <strong>de</strong> Urbs ou<br />
d’Italie 5 . C<strong>et</strong>te assertion exprime une vérité valable jusqu’à la fin<br />
du I er s. av. J.–C. parce que dans le <strong>de</strong>rnier siècle <strong>de</strong> l’existence <strong>de</strong><br />
la République, après la guerre sociale <strong>et</strong> la généralisation <strong>de</strong> la citoyenn<strong>et</strong>é<br />
par lex Iulia <strong>de</strong> civitate latinis (<strong>et</strong> sociis) danda (90 av.<br />
J.-C.), lex Plautia Papiria <strong>de</strong> civitate sociis danda (89 av. J.-C.) şi<br />
[lex Iulia Municipalis] Tabula Heracleensis (45 av. J.-C.), le statut<br />
<strong>de</strong>s personnes fût modifié, ce qui faisait impossible la distinction<br />
entre citoyens romains, Latins <strong>et</strong> alliés italiques 6 ; n’est pas par<br />
hasard que ceux-ci soient confundus dans les inscriptions grecques<br />
sous le nom <strong>de</strong> Rômaioi ou Italikoi <strong>et</strong> dans celles grecques sous le<br />
nom <strong>de</strong> Italici 7 . A l’époque impériale, dans les conditions <strong>de</strong>s déplacements<br />
<strong>de</strong> différentes populations d’un coin à l’autre <strong>de</strong> l’État<br />
romain par le phénomène <strong>de</strong> colonisation civile <strong>et</strong> militaire, <strong>de</strong><br />
l’accord du droit romain ou <strong>de</strong> la citoyenn<strong>et</strong>é romaine <strong>et</strong> <strong>de</strong> la naturalisation<br />
universelle par Constitutio Antoniniana, la disjonction<br />
entre un Romanus originaire <strong>de</strong> l’Urbs <strong>et</strong> <strong>de</strong> l’autre <strong>de</strong> l’Italie ou<br />
3 Ibi<strong>de</strong>m, p. 176, n. 3; T. Diaconescu, Etnogeneza românilor. Noi lecţiuni<br />
din istoriografii latini, Iaşi, 2003, p. 17-34.<br />
4 N. Zugravu, Istoria romanităţii nord-dunărene (secolele II-VIII). Contribuţii<br />
la <strong>et</strong>nogeneza românilor, Iaşi, 1994, p. 112.<br />
5 D. S. Marin, op. cit., p. 171 (n. 1), 184, 190.<br />
6 W. Seston, La lex Iulia <strong>de</strong> 90 av. J.-C. <strong>et</strong> l’intégration <strong>de</strong>s Italiens dans la<br />
citoyenn<strong>et</strong>é romaine, in i<strong>de</strong>m, Scripta varia. Mélanges d’histoire romaine, <strong>de</strong> droit,<br />
d’épigraphie <strong>et</strong> d’histoire du christianisme, Roma, 1980, p. 19-32; Y. Thomas,<br />
«Origine» <strong>et</strong> «commune patrie». Étu<strong>de</strong> <strong>de</strong> droit public romain (89 av. J.-C. – 212<br />
ap. J.-C.), Roma, 1996, p. 3-4, 103-132.<br />
7 J.-L. Ferrary, La création <strong>de</strong> la province d’Asie <strong>et</strong> la présence italienne en<br />
Asie Mineure, in Les Italiens dans le mon<strong>de</strong> grec. II e siècle av. J.-C. – I er siècle ap.<br />
J.-C. Circulation, activités, intégration. Actes <strong>de</strong> la table ron<strong>de</strong>. École normale<br />
supérieure, Paris, 14-16 mai 1998, édités par Ch. Müller <strong>et</strong> C. Hasenohr, Athènes,<br />
2002, p. 135-136.