11.07.2015 Views

scarica qui - Dipartimento di Filosofia

scarica qui - Dipartimento di Filosofia

scarica qui - Dipartimento di Filosofia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

210 Luigi Campipuò <strong>di</strong>re che la creatura razionale sia in un certo senso necessitata avolere. Occorre, allora, comprendere in quali termini sia consentitoaffermare la necessità e al contempo negare la costrizione:Necessitacio <strong>qui</strong>dem non <strong>di</strong>cit nisi naturaliter primumantecedens ad consequens quod necessitari <strong>di</strong>citur, cum quonon potest <strong>di</strong>ctum consequens evitari; et sic necessitaturquelibet creatura beate felicissime ad volendum, et generaliterquelibet voluntas creata ad quemlibet actum suum, sicut patetde causa completa cuiuslibet talis actus. Verumtamen est inpoteste libera sic volentis facere quod non sit aliqua taliscausa. 93Il genere <strong>di</strong> necessità che Wyclif è <strong>di</strong>sposto ad ammettere concerne,tra l’altro, l’impulso a volere: tale impulso assolve la funzione <strong>di</strong>antecendente nella relazione causale che intercorre tra una volizione el’atto che ne <strong>di</strong>scende. Per mezzo della propria facoltà deliberativa –la volontà creata –, l’uomo è nelle con<strong>di</strong>zioni <strong>di</strong> compiere liberamentescelte alternative (può esercitare, cioè, la libertas contra<strong>di</strong>ccionis <strong>di</strong>cui si è detto) ed è immune da ogni costrizione 94 . Quest’ultima, infatti,consiste nella coazione dell’in<strong>di</strong>viduo ad agire in modo contrario alproprio volere 95 : Patet ergo quod non se<strong>qui</strong>tur quod voluntas cogitur,licet inclinatur ex coaccione corporis vel causa consimili advolendum 96 . Che le creature siano necessitate a volere, dunque, non èda intendersi in accordo al senso coattivo <strong>di</strong> necessità, ma secondoquell’accezione che attribuisce alla creatura la facoltà naturale <strong>di</strong>concedere il proprio libero assenso a un impulso della volontàinclinato da Dio:Unde patet quod necessitatus a Deo sine remurmure advirtuose voluntarie conversandum non pocius cogitur quamgrave, leve, vel corpus neutrum cogitur ad motum sibinaturalissimum, vel quam beatus cogitur ad volendum suambeatitu<strong>di</strong>nem, vel alia quelibet creatura cogitur appetereipsammet esse. Unde errant turpiter <strong>qui</strong> putant omnemnecessitacionem creature esse sui coaccionem, licet quandoquead sensum e<strong>qui</strong>vocum necessarium necessitas vel necesse <strong>di</strong>catcoaccionem quod <strong>di</strong>scerni poterit ex a<strong>di</strong>uncto. 97

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!