11.07.2015 Views

scarica qui - Dipartimento di Filosofia

scarica qui - Dipartimento di Filosofia

scarica qui - Dipartimento di Filosofia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Un unico partito possibile? 215intelligere vel nominare habet duplex esse, scilicet esseprimum quod est deesse, et esse secundum quod est prodesse,et non potest habere esse primum propter contra<strong>di</strong>ccionisimpossibilitatem nisi eciam habeat esse secundum; nec foretpeccatum nec foret verum hominem peccare nisi ipsum foretdampnabile vel prodessens propter esse secundum ipsumconsequens sicut passio ad subiectum. 111Qualche anno più tar<strong>di</strong>, nel contesto <strong>di</strong> una riflessione dai fortiaccenti anselmiani circa la sentenza Deus [est] <strong>qui</strong>d<strong>qui</strong>d melius estesse quam non esse 112 , Wyclif sarebbe tornato a scriveredell’esistenza <strong>di</strong> verità contingenti, senza più fare cenno alcuno allanecessità ipotetica. Dopo aver stabilito, limitando prae<strong>di</strong>cationemformalem et non essentialem, che esistono con certezza infinite veritàe idee – eterne e contingenti – che non sono Dio 113 , egli osserva chetuttavia esse sono essencialiter lo stesso Dio 114 . Tali veritàcontingenti, allora, dal momento che non sono creature (perchécoessenziali a Dio), sono dotate <strong>di</strong> un’esistenza absolutenecessaria 115 . Sulla scorta <strong>di</strong> queste considerazioni, Wyclif precisa:Imo videtur absolute necessarium, esse veritatemcontingentem, quam non est necessarium ita esse; ut posito,quod solum Deus sit ... ante mun<strong>di</strong> creationem, quaeratur,utrum erit aliqua creatura? Quod si sic, ejus inceptio erit quamDeus cognoscit ante mundum vel ejus inceptionem fore, estsumme contingens. Si neges ali<strong>qui</strong>d fore adhuc, cum absolutenecessario ali<strong>qui</strong>d potest fore, contingens est veritatem nonesse per tempus, et sic Deus cognoscit veritatem quamcontingit non esse, cum si Deus est, ipse potest multaproducere quae non producet, vel ali<strong>qui</strong>d non producere quodproducet. Patet quod Deus non potest esse, nisi veritatemnoverit contingentem. Cum ergo absolute necessarium sitDeum esse, et, si Deus est, ipse noscit veritatem contingentem,patet, quod absolute necessarium sit esse veritatemcontingentem. 116È curioso leggere righe <strong>di</strong> questo tenore nelle pagine <strong>di</strong> un trattatocome il Trialogus, che una certa tra<strong>di</strong>zione ha in<strong>di</strong>cato come

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!