Due opposte collezioni di apoftegmi: la Floresta Española di ...
Due opposte collezioni di apoftegmi: la Floresta Española di ...
Due opposte collezioni di apoftegmi: la Floresta Española di ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
152 Massimo Bergonzini<br />
commento e si susseguono autonomamente intito<strong>la</strong>te dal nome del loro autore.<br />
Beyerlinck, al termine <strong>di</strong> ogni apoftegma, non solo fornisce l’interessante annotazione<br />
del<strong>la</strong> fonte da cui provengono, ma presenta anche un preliminare In<strong>di</strong>ce<br />
degli Auctores, quorum scriptis in hoc Opere usi sumus, or<strong>di</strong>nato in modo simile<br />
al Catalogus Auctorum <strong>di</strong> Lycostenes, tuttavia senza alcuna sud<strong>di</strong>visione tra scrittori<br />
antichi e moderni 124 . Rispetto al<strong>la</strong> Nova <strong>Floresta</strong>, tutte le opere testé citate si<br />
presentano dunque come «obras mais pequenas e sem parergos, nem excursus»:<br />
l’unica collezione sacra commentata assimi<strong>la</strong>bile al testo portoghese, Bernardes<br />
<strong>di</strong>chiara <strong>di</strong> non aver<strong>la</strong> consultata: «do Padre Lyreo não sei que forma seguiu, porque<br />
o não pude haver à mão» 125 . Egli si riferisce agli S. Ignatii de Loio<strong>la</strong> […]<br />
Apophthegmata Sacra, sive caelestis prudentia aphorismi quibus pie, sobrie, ac<br />
iuste cum Deo nobiscum ac proximis iusta apostolum in hoc saeculo vivamus<br />
tribus commentariis ad efformandos mores illustrati a P. Hadriano Lyraeo 126 . Il<br />
primo dei tre libri in cui l’opera è sud<strong>di</strong>visa, intito<strong>la</strong>to Sacrorum Apophthegmatum<br />
S. Ignatii de Loio<strong>la</strong>, quibus pie cum Deo vivamus in hoc saeculo, inizia con una<br />
breve Proecthesis re<strong>la</strong>tiva al<strong>la</strong> pietas: Magna res pietas est. Esso contiene una serie<br />
<strong>di</strong> <strong>di</strong>ciassette <strong>apoftegmi</strong> del santo che si succedono senza soluzione <strong>di</strong> continuità<br />
e ciascuno <strong>di</strong> essi, intito<strong>la</strong>to numericamente, riporta in conclusione <strong>la</strong> fonte da cui<br />
è stato tratto. Ad esempio:<br />
APOPHTHEGMA PRIMUM<br />
Omnes suas cogitationes, verba et opera in Deum tamquam in finem referens,<br />
ad Deum ac Dei gloriam, honoremque destinabat : unde hoc veluti Symbolum<br />
Ad Maiorem Dei Gloriam in ore semper habebat.<br />
S. Rotae Au<strong>di</strong>tores, & Card. SS. Rituum Praesides in re<strong>la</strong>tione Canonizat.<br />
Eius coram Gregorio XV.<br />
[…]<br />
APOPHTHEGMA OCTAVUM<br />
Quotiescunque sub<strong>la</strong>tis in caelum oculis Astra aspiceret, quod saepe faciebat,<br />
et <strong>di</strong>u, has voces iterabat : heu quam sordet mihi terra, dum caelum aspicio.<br />
Petrus Ribadeneyra lib.5.c.Idaniel. Bartol, lib.4.§.28.Card. Ludovicius<br />
in panegyrico.<br />
124 Ho consultato l’e<strong>di</strong>zione <strong>di</strong> Anversa, apud Ioannem Moretum, 1608.<br />
125 Tuttavia egli cita <strong>la</strong> lira del padre belga «fa<strong>la</strong>ndo em nome do seu santo patriarca: Vos astra testor,<br />
agmen in Caelo vigil / Orbisque sempiternus errantis chorus / Divinitatis intimae scena extima / Dum<br />
vos avaro saepe conspecto fruor / De<strong>di</strong>co rerum pretia: nunc gemmae jacent / Jam pallet aurum, non<br />
habet flores humus: / Et quae p<strong>la</strong>cebant ante, nunc sordent opes» Lib. I, Apot. N. 8 (N.F., I, 25).<br />
126 Ho consultato l’e<strong>di</strong>zione <strong>di</strong> Antuerpiae: apud Iacobum Meursium, 1662.