Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

Dit geeft zes schematische opties voor beleid.
- geen verhoging van waterpeilen in het veenweidegebied, geen systeeminnovatie;
- geen, wel
- passieve verhoging van waterpeilen, geen
(waterpeil volgt daling maaiveld niet)
- passieve verhoging van waterpeilen, wel
- actieve verhoging van waterpeilen, geen
- actieve verhoging van waterpeilen, wel
In elk van de gevallen zonder systeeminnovatie (1, 3, 5) komt de economische duurzaamheid
van het veenweidebedrijf, op langere termijn, ernstig in gevaar. Dit lijkt onder
het regime van 'Agenda 2000'- maar in mindere mate - ook te gelden voor optie 1 (zonder
verhoging van waterpeilen). Bij beide andere opties zonder systeeminnovatie (3, 5) wordt,
om landbouw te sparen, besloten tot een niet extreme peilverhoging (35 cm beneden maaiveld),
die de levensduur van het veengebied 'slechts' met 100% verlengt, zonder dat de
landbouw werkelijk levensvatbaar blijft. De optie 3 (passieve peilverhoging) heeft het
voordeel dat boeren tien of vijftien jaar de tijd krijgen zich geleidelijk in te stellen op een
verhoogd peil. Leereffecten zullen belangrijk zijn, maar waarschijnlijk onvoldoende voor
economische duurzaamheid van het veenweidegebied.
In de opties met peilverhoging en een geslaagde systeeminnovatie (4, 6) haalt de samenleving
als het ware een verdubbeling van de levensduur van het veengebied (inclusief
een beter beheersbare waterhuishouding en een halvering van emissies van broeikasgassen)
binnen evenals een ecologisch en sociaal opgewaard veenweidegebied, door het afkopen
van een halvering van het landbouwinkomen uit hogere waterpeilen zou voortvloeien.
6.2 Slotbeschouwing: Toekomstbeelden veenweidegebied bij verhoogd waterpeil
Landbouw in de veenweiden ontkomt wellicht niet aan hogere waterpeilen rond weilanden.
Landbouwkundige overwegingen leggen het dan in het maatschappelijk debat af tegen de
wens bodemdaling tegen te gaan, om zo het meest stedelijke deel van Nederland boven
water te houden. Peilverhoging helpt ook te voldoen aan internationale verdragen over met
name het beperken van de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen. Landbouw werkt
mee om te voorkomen dat wordt gekozen voor waterpeilen die zo hoog zijn dat weidegebieden
'verworden' tot moeras, althans in de ogen van boeren en burgers met weigevoel.
Om een beeld te krijgen van wat peilverhoging inhoudt, is het nodig te bedenken dat
er ook in het ogenschijnlijk vlakke Groene Hart verschillen in hoogteligging zijn. Een plek
die 20 cm lager ligt dan de maaiveldhoogte aangehouden voor peilbesluiten in het betreffende
bemalingsblok, kent bij een officieel peil van 60 cm beneden maaiveld (beneden
maaiveld) een reëel peil van 40 cm beneden maaiveld. Bij een officieel peil van 35 cm beneden
maaiveld is het reële peil slechts 15 cm beneden maaiveld (bijna plas-dras).
Anderszins zijn er ook bij een verhoogd peil landerijen met een landbouwkundig gunstig
peil, meestal vooraan op de kavel.
Weidebedrijven die alleen gewone zuivelproducten voortbrengen, overleven een verhoogd
waterpeil in dit scenario niet. De resterende weidebedrijven ontwikkelen zich langs
134