Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

Tabel S.1 Zes opties voor beleid
Systeeminnovatie? Verhoging waterpeilen in veenweidegebied?
Niet passief actief
Passief optie 1 optie 3 optie 5
Actief optie 2 optie 4 optie 6
actieve omgang met de economische basis van veenweidebedrijven (geen/wel beleid voor
systeeminnovatie). Dit leidt tot een schematisch overzicht als in tabel S1.
In elk van de gevallen zonder systeeminnovatie (1, 3, 5) komt de economische duurzaamheid
van het veenweidebedrijf, op langere termijn, ernstig in gevaar. Dit lijkt onder
het regime van 'Agenda 2000' zelfs te gelden voor optie 1 (zonder verhoging van waterpeilen).
Bij beide andere opties zonder systeeminnovatie (3, 5) wordt, om landbouw te
sparen, besloten tot een niet-extreme peilverhoging (35 cm beneden maaiveld), die de levensduur
van het veengebied 'slechts' met 100% verlengt, zonder dat de landbouw
werkelijk levensvatbaar blijft. De optie 3 (passieve peilverhoging) heeft het voordeel dat
boeren tien of vijftien jaar de tijd krijgen zich geleidelijk in te stellen op een verhoogd peil.
Leereffecten zullen belangrijk zijn, maar waarschijnlijk onvoldoende voor economische
duurzaamheid van het veenweidegebied.
In de opties met peilverhoging en een geslaagde systeeminnovatie (4, 6) haalt de samenleving
als het ware een verdubbeling van de levensduur van het veengebied (inclusief
een beter beheersbare waterhuishouding en een halvering van emissies van broeikasgassen)
binnen evenals een ecologisch en sociaal opgewaardeerd veenweidegebied, door een halvering
van het landbouwinkomen (vanwege hogere waterpeilen) af te kopen.
Overigens zal veel aan de gesuggereerde systeeminnovaties ook van toepassing zijn
wanneer wordt afgezien van peilverhoging in het veenweidegebied.
Verder is van belang dat er tussen geen/wel peilverhoging tussenliggende opties bestaan
met 'partiële peilverhoging'. Er kunnen namelijk goede redenen zijn om op veel
plaatsen voor delen van kavels (bijvoorbeeld met een kleidek) ontheffing te verlenen van
peilverhoging of dit minder stringent toe te passen. Het zijn vaak de delen die landbouwkundig
het meest belangrijk zijn omdat zij het dichtst bij de, in oorspronkelijke
ontginningsassen gelegen, bedrijfsgebouwen liggen. Dit kan peilverhoging extra ingrijpend
maken voor boeren met een bedrijf op pure veengrond, waaronder velen met een ontwikkelingsbedrijf
dat in het kader van een ruilverkaveling is verplaatst vanuit de
oorspronkelijke ontginningsas naar achter in de polder.
18