Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

ke ruimte). Beide deelpredikaten - 'utopisch' en 'realistisch' - komen bij elkaar in de vraag:
Wat mag het veenweidegebied (op een bepaalde manier beheerd) kosten? Dit maakt dat
een eventuele kwalificatie van een toekomstontwerp als een 'realistische utopie' noodzakelijkerwijs
(impliciet) verwijst naar een maatschappelijke context die bepaalt wat
wenselijk/haalbaar is.
Gemengde indrukken bij het overwegen van het predikaat 'realistische utopie' zijn
ook een gevolg van kennisleemten.
Zo is er onderhand wel flink wat ervaring opgedaan met het ontwikkelen van werktuigen
die goed inzetbaar zijn op drassige grond (onder andere brede banden, sleepvoet),
maar het blijft bijvoorbeeld onduidelijk of het met een graasrobot werkelijk wat kan worden.
Het betreffende toekomstontwerp had de vrij speculatieve veronderstelling dat de
ontwikkeling hiervan kan aansluiten op een algemene ontwikkeling van zomerstalvoedering
die buiten de veenweiden niet zal plaatsvinden op permanente weiden maar op
tijdelijk grasland (dat net als natte veenweiden een minder stevige zode kent).
Zo is er onderhand door boeren heel wat ervaring opgedaan met agrarisch natuurbeheer
maar naarmate dit serieuzere vormen aanneemt dringt de vraag sterker op hoeveel
boeren/boerinnen in staat zullen zijn twee dingen (melkveehouderij en gebiedsbeheer) beiden
goed te doen. Deze vraag lijkt vooral te spelen in de kwadranten uit figuur 4.1 waar de
bedrijfsconcepten biologische melkveehouderij (of daarmee vergelijkbare 'organische
melkveehouderij') en conventionele melkveehouderij (met verbreding vanuit een historisch
gebiedsconcept) een centrale rol spelen.
Een complicatie in het toekennen van het predikaat 'realistische utopie' is dat vernieuwingen
vaak niet uit onderzoek of beleid voortkomen maar eerder vanuit de praktijk
opdoemen (eventueel gefaciliteerd door onderzoek en beleid). Het is bijvoorbeeld denkbaar
dat een geïntensiveerde dialoog tussen de agrarische en de niet-agrarische wereld in
een bepaald geval van stadsuitbreiding (waarbij veel geld omgaat), leidt tot heel andere
nieuwe constructies dan waarin onze toekomstontwerpen voorzien. Lopende mogelijke
aanzetten tot zoiets (bijvoorbeeld bij Woerden) laten overigens zien dat het dan waarschijnlijk
gaat om nieuwe constructies die ontstaan vanuit het streven naar een gebreidelde
verdere stadsuitbreiding. Het maatschappelijk draagvlak voor financieringen in 'buitenstedelijk
groen' is dan met name te vinden bij mensen met een woon- of bedrijfskavel op
voormalige landbouwgronden die menen dat het onderhand afgelopen moet zijn met de
voortdurende aantasting van het omringende agrarische platteland.
Een bescheiden pretentiebij onze toekomstontwerpen zou zijn deze zien als een aanwijzing
dat er meer mogelijk (om landbouw bij een hoog waterpeil te handhaven als drager
van het Groene Hart) dan het op eerste gezicht (hoofdstuk 3) lijkt. Hoe dit daadwerkelijk in
te vullen zou, volgens deze bescheiden beoordeling, eerder blijken uit experimenten in de
praktijk dan uit toekomstontwerpen van achter het bureau.
Transformatiemogelijkheden?
Centrale aandachtspunten zijn hier: a) gevraagde ruimtelijke kwaliteiten (gebiedsconcepten),
b) leverbare ruimtelijke kwaliteiten door het veenweidebedrijf (bedrijfsconcepten) en
c) instituties die bemiddelen tussen vraag en aanbod naar/van ruimtelijke kwaliteit (institutionele
concepten). Wie in deze voorstellingswijze 'ruimtelijke kwaliteit' vervangt door
86