Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

Indicator 1: mate waarin peilverhoging leidt tot meer/minder biodiversiteit
De biodiversiteit van onze veenweidegebieden wordt overwegend als tamelijk gering omschreven.
Het aantal grassoorten is de afgelopen decennia steeds verder teruggebracht en
de variatie aan weidevogels, vissen en hun voedsel is in het algemeen minder dan zou kunnen.
Grondgebruikers zijn zich hier echter steeds meer van bewust geworden en als gevolg
van regelgeving, slootkanten- en weidevogelbeheer neemt op veel plaatsen de biodiversiteit
de laatste jaren weer enigszins toe. Niettemin is bij het huidige waterpeil de
biodiversiteit in de weilanden zelf, per slot van rekening verreweg het grootste deel van het
oppervlak, met een beperkt aantal grassoorten en intensieve beweiding of maairegimes
veel minder dan zou kunnen zonder het typisch veenweidekarakter te verliezen. Doordat
bij peilverhoging niet overal meer hetzelfde, hoogproductieve gras zal kunnen gedijen en
maai- en graasregimes iets minder intensief zullen zijn, kan gesteld worden dat peilverhoging
ten goede zal komen aan de biodiversiteit.
Indicator 2: mate waarin peilverhoging leidt tot minder 'verbranding' van het veenpakket
en tot meer/minder emissies van 'Kyoto- gassen'
De belangrijkste motivatie voor het verhogen van de waterpeilen in veenweidegebieden is
het vertragen van de bodemdaling die het directe gevolg is van oxidatie van de bovenste,
droge, laag van het veenpakket. Met die oxidatie komt een aanzienlijke hoeveelheid CO2
gas vrij, volgens Hendriks (1992) bij het gemiddelde huidige peil van 50 à 60 cm beneden
maaiveld geschat op circa 2% van de Nederlandse bijdrage in 1991 aan het broeikaseffect.
Door peilverhoging tot 30 cm beneden maaiveld zou dit tot 1% kunnen worden teruggebracht.
Daar staat echter tegenover, dat door temperatuursverhoging ten gevolge van het
broeikaseffect in 50 jaar de oxidatie en productie van broeikasgassen uit veengrond met
40% toeneemt. Ook lachgas (N2O) komt in veengebieden vrij, meer dan in klei en veel
meer dan in zandgebieden. Veengronden leveren naar schatting 66% van de emissies aan
N2O uit Nederlandse bodems (Kroes et al. 2000). Deze studie meldt overigens ook, dat in
natuurlijke, slecht gedraineerde ecosystemen relatief hoge N2O emissies kunnen optreden.
Volgens het ROM (Reductieplan Overige Broeikasgassen) komt ruim 40% van de N2O
emissie in Nederland uit de landbouw. De studie van Kroes et al. geeft aan dat verhoging
van het waterpeil in veengebieden met 50 cm (tot 'plas-dras') deze emissie met hooguit 1%
zou kunnen doen afnemen. Van het derde, voor Nederland belangrijke 'Kyoto-gas', methaan
(CH4), geldt dat dit wat de veenweidegebieden betreft vooral uit de magen van
koeien, uit sloten en uit dierlijke mest vrijkomt. Als het waterpeil zover wordt opgezet, dat
hier en daar moerasgebieden gaan ontstaan, dan komt meer 'moerasgas' vrij, wat helaas
grotendeels uit methaan bestaat. Het zou dus het mooiste zijn als de peilverhoging in veengebieden
zodanig werd georganiseerd, dat op de laagste plekken zo aktief nieuw veen
wordt aangemaakt dat ter plaatse de bodem niet verder daalt, dat er meer CO2 wordt vastgelegd
dan vrijkomt en dat er weinig rotting is en dus weinig methaan als moerasgas
vrijkomt. De huidige situatie in het veenweidegebied is wat deze indicator betreft in ieder
geval niet 'duurzaam': het veenpakket raakt langzaam op en er komt zoveel CO2 en N2O
gas vrij dat aantoonbaar wordt bijgedragen aan het 'broeikaseffect'.
61