Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

is betrekkelijk klein ten opzichte van de melkveehouderij elders (- 3%). Echter, het totale
gezinsinkomen uit het bedrijf blijft vanwege de kleinere oppervlakte, aanmerkelijk meer
achter (-10%) waarschijnlijk omdat de bewerkingscapaciteit - lees haalbare bedrijfsomvang
voor een boerengezin - onder de moeilijke omstandigheden van een veengebied lager
is dan in de melkveehouderij elders.
Dit inkomensverschil bedraagt feitelijk ƒ 6.682,- , wat omgeslagen over de bedrijfsoppervlakte
neerkomt op ongeveer ƒ 200,- per hectare ofwel de helft van het verschil
(ƒ 393,-) op basis van een marktconforme berekening van bedrijfsresultaten. Dit geeft een
indicatie van het economisch nadeel (ƒ 200,- à ƒ 400,- per hectare) van veenweidecondities
bij vigerende waterpeilen (globaal 60 cm beneden maaiveld). Om misverstanden te voorkomen:
dit is geen vergelijking van huidige peilen met het meest optimale peil voor de
landbouw 1 , maar met melkveehouderij op meer stevige bodems (klei en zand).
Dit was een generaliserende benadering voor het gemiddelde melkveebedrijf in het
veenweidegebied versus het gemiddelde melkveebedrijf elders. De voorlaatste paragraaf
van dit hoofdstuk gaat in op de grote verschillen in bedrijfsresultaten tussen individuele
bedrijven en geeft ook als indruk dat deze verschillen bij peilverhoging nog groter worden.
De grote spreiding in bedrijfsresultaten was in paragraaf 2.2 reden om te spreken over gelijkwaardige
bedrijfsstrategieën. Verschillen in beroepscapaciteiten van boeren en
omstandigheden van bedrijven lijken ervoor te zorgen dat bij elke bedrijfsstrategie een belangrijk
aantal ondernemingen bovengemiddelde financiële resultaten boekt ten opzichte
van alle ondernemingen in het gebied.
In het algemeen lijken echter ondernemers met een strategie die mikt op hoge opbrengsten
per koe en per hectare in het voordeel te zijn ten opzichte van andere
ondernemers. Dit komt met name door de relatief lage vaste kosten (grond, arbeid, kapitaal)
voor dergelijke bedrijven in ons land met dure grond en dure arbeid. Dit mechanisme
ten gunste van economische intensivering, is af te lezen aan de concurrentieverhouding
tussen de terreinwinnende zwartbonte melkveehouderij en de terreinverliezende roodbonte
melkveehouderij. De terreinverliezende (roodbonte) richting heeft een relatief hoog saldo
per kilogram melk (Gibo Groep via Agrarisch Dagblad 22-9-2001), maar legt het af tegen
de zwartbonte richting op basis van het saldo per koe (vanwege het lagere aantal kilogrammen)
en ongetwijfeld nog meer op basis van het nettobedrijfsresultaat (omdat voor
evenveel melk meer land, arbeid, gebouwen enzovoorts nodig is). De grote lijn die zich
aftekent is dat minder hoogproductieve bedrijven en gebieden (zie veenweiden) sterker in
het nadeel zijn naarmate het analyseniveau ruimer is (van saldo/kg melk via saldo/koe naar
rendement/bedrijf).
Minder hoogproductieve bedrijven lijken wel het hoogste rendement te hebben in
termen van omgevingskwaliteiten voor het platteland, maar zolang de mechanismen beperkt
zijn om dit vanuit het landbouw te vermarkten, koopt de gemiddelde melkveehouder
hier letterlijk weinig voor. Hoogproductieve landbouw lijkt zelfs, vooral bij hoge melkgiften
mits gerealiseerd zonder overmatig te voeren, minder last te krijgen van de komende
aanscherping van milieubeleid (Minas-normen) dan gematigd hoogproductieve landbouw.
1 Peilen dieper dan ongeveer 60 centimeter hebben voordelen voor de landbouw (minder drassigheid en meer
nalevering van stikstof uit de bodem) maar er zijn ook nadelen (niet omkeerbare indroging van het veen in
droge zomers en ongelijke zakking in percelen).
43