Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

3. Invloed peilverhoging op geheel van ruimtelijke
kwaliteiten in veenweidegebied bij de Randstad 1
3.1 Ruimtelijke kwaliteiten van veenweiden in het Groene Hart
Indicatoren voor ruimtelijke kwaliteit
De ruimtelijke kwaliteit van een gebied is niet alleen een zaak van verschijningsvorm, of
van doelmatige inrichting voor bepaalde functies, of van natuurwaarden. Het betreft het
totaal aan gebruikswaarden, belevingswaarden en toekomstwaarden (Schoute et al., 1995:
344 en volgende). De laatste jaren wordt steeds serieuzer geprobeerd dit totaal aan kwaliteitsaspecten
op een samenhangende en evenwichtige wijze te meten, maar het ziet er niet
naar uit dat dit in absolute termen zal lukken. Het blijft een subjectief begrip, zekere wat
betreft het grenspunt tussen positief en negatief. Metingen van ruimtelijke kwaliteit gaan
steeds in termen van 'meer' of 'minder' of 'voldoende' of 'onvoldoende' (Ministerie LNV en
Ministerie VROM, 1996; Bischhoff et al., 1997; Van den Berg et al., 1998). Wel blijkt het
uiteenrafelen van het begrip in een drietal hoofddimensies in de praktijk goed bruikbaar:
ecologische, economische en sociale kwaliteit. Om van een 'duurzame' situatie te spreken
zou op alle drie dimensies positief moeten worden gescoord. Bij het veenweidegebied in
huidige staat is dit niet het geval en in dit hoofdstuk staat de vraag centraal of dit bij een
verhoging van het waterpeil tot 35 cm onder maaiveld wel het geval zou (kunnen) zijn.
Voor elk van de drie dimensies hebben we een paar indicatoren gekozen, die de situatie
in veenweidegebieden wat ruimtelijke kwaliteit betreft goed weergeven en niet alleen
gevoelig zijn voor variaties in het waterpeil maar ook voor de manier waarop grondgebruikers
daarop zullen reageren. De indicatoren worden hieronder omschreven.
3.2 Invloed peilverhoging op dimensies van ruimtelijke kwaliteit in
veenweidegebied bij de Randstad
3.2.1 Ecologische kwaliteit (grotendeels overeenkomend met het 'ware' landschap)
De ecologische kwaliteit van een gebied betreft natuurlijke gegevens. Het gaat hierbij ook
om 'harde', meetbare feiten, al schiet ons meet-instrumentarium nog vaak tekort. Waar bestaat
de bodem uit? Wat is er aan fauna en flora? Wat zit er in het water? Hoe beïnvloeden
de hier aanwezige processen elkaar, met name in de zin dat al of niet sprake is van een zeker
evenwicht? Als indicatoren hebben we hier gekozen voor biodiversiteit, emissie van
schadelijke gassen, en kwaliteit van het oppervlaktewater.
1 De eerste auteur van dit hoofdstuk is L.M. van den Berg van Alterra.
60