Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

denbouw is aanmerkelijk goedkoper dan de gangbare, gefundeerde woningen in veengebieden
en kan aantrekkelijk zijn voor nieuwe stallen of andere bedrijfsruimte, maar ook
voor kleine huishoudens die wel een vrij uitzicht maar geen eigen tuin zoeken.
Een ander aspect van de aantrekkelijkheid van een veenweidegebied voor de woonfunctie
is de aanwezigheid van muggen. Bij verhoging van het waterpeil neemt hun
favoriete habitat in omvang toe. Veel zal afhangen van de mate waarin hun eitjes en larven
voor vissen bereikbaar zullen zijn. Bij veel plas-dras is dat weinig het geval.
Voor de agrarische gezinnen hangt de beoordeling van peilverhoging op deze indicator
nauw samen met de gelijksoortige inschatting voor de agrarisch-economische
kwaliteit (indicator 4). Beroepssatisfactie is echter ruimer dan alleen de instrumentele
(economische) betekenis van het beroep. Het lijkt waarschijnlijk dat het verhogen van waterpeilen
de arbeidsomstandigheden in de landbouw doet verslechteren. De boer zal zich
meer moeten inspannen om het bedrijf draaiende te houden, waarbij de toenemende weersgevoeligheid
van de bedrijfsvoering van cruciaal belang is. Voor sommigen zal de
financiële compensatie voor deze toenemende handicaps een voortdurende bron van onzekerheid
en irritatie zijn, terwijl voor hier voor anderen juist de uitdaging ligt tot
omvorming tot een nieuw soort veenweidebedrijf, waarvan melkproductie slechts een onderdeel
is. Daarmee zal het effect van peilverhoging op de waardering van het
veenweidelandschap als woon- en werkgebied er mede van afhangen of de inkomsten uit
toeristische en andere dienstverleningen door de boerengezinnen zelf worden verworven
danwel door gespecialiseerde ondernemers van buiten. In het laatste geval ziet het er voor
die waardering somber uit. Aan de ene kant zien de beheerders van het landschap anderen
met een belangrijk deel van de opbrengst daarvan weglopen en aan de andere kant laat de
bestaansreden van dit 'décor' zich voor de anderen steeds moeilijker aflezen.
3.2.4 Samenhang
Tenslotte wordt er ook nog gekeken naar de samenhang tussen de verschillende indicatoren
die bepalend zijn voor de verschillende kwaliteiten van een gebied. Het geheel is meer dan
de som der delen en bepaalt de identiteit van een gebied.
Indicator 9: mate waarin peilverhoging leidt tot versterking of verzwakking van de identiteit
van het veenweidelandschap in het Groene Hart
Waaruit bestaat de identiteit van het veenweidelandschap in het Groene Hart? Uit een karakteristieke
openheid met veel gras, sloten en koeien en met heel weinig opgaande
beplanting. Het is een veenontginningslandschap dat uit de 12e en 13e eeuw dateert. De
boerderijlinten stralen deze ouderdom in hoge mate uit. Op zichzelf hoeft een verhoging
van het polderpeil deze identiteit niet aan te tasten, maar enkele voor de hand liggende gevolgen
ervan zouden dat wel kunnen doen. Allereerst is daar de eerder genoemde
verruiging. Als die zover gaat dat hele moerasbossen (wilgen, vlier, elzen) ontstaan is het
gedaan met de karakteristieke openheid. Levend (mos)veen laat zich wel goed combineren,
maar dan moeten daar dus wel steeds de jonge boompjes uit worden verwijderd. Als verhoging
van het waterpeil de oude ontginningssloten aan het zicht onttrekt of indirect tot
veel nieuwe bouwactiviteiten leidt (in de boerderijlinten of als 'drijvende stedenbouw'), dan
67