Groene Hart met landbouw naar een hoger peil? Over de ... - LEI

het om een inkomensdaling gaan van respectievelijk ongeveer ƒ 21.000,- (gangbaar) en
ƒ 28.000,- (biologisch). Bedenk hierbij dat het huidig inkomen gemiddeld al ongeveer
ƒ 10.000,- lager is dan op het gemiddelde melkveebedrijf in Nederland en dat wordt voorzien
dat veranderende omstandigheden van zuivelmarkten en milieubeleid ('Agenda 2000')
het inkomen verder onder druk zetten. Binnen deze context lijkt het waarschijnlijk dat
'peilverhoging zonder meer' de continuïteit op laagveengronden bij de Randstad in gevaar
zou brengen waarbij niet alleen agrarische belangen (economisch en sociaal) in het geding
zijn maar ook ecologische en algemeen maatschappelijke belangen (veenweidewaarden en
Groene Hart Functie).
Complexe gevolgen van peilverhoging
Een eventuele verhoging van waterpeilen grijpt op verschillende plaatsen in op weidebedrijven.
Het belangrijkste aangrijpingspunt is de invloed op de nettovoeropbrengst wat
uiteen valt in voeropbrengst (gras op stam) en voerbenutting (verteerbaar voer in de magen
van de koe). Onze berekening onderscheidt naast 'voer' als spoor van beïnvloeding nog bijzondere
kosten in verband met peilverhoging (bijvoorbeeld grotere capaciteit mestopslag
nodig) en volledigheidshalve ook bijzondere opbrengsten bij boeren die creatief regaren op
peilverhoging, bijvoorbeeld het verhuren van het vrijkomende melkquotum vanwege lagere
voeropbrengsten voor een aantrekkelijke prijs. Ons format om te rekenen is zodanig dat
inzichtelijk blijft langs welk spoor peilverhoging invloed heeft.
Een discussiepunt bij het beoordelen van de cijfers over de hoogte van de landbouwkundige
schade door peilverhoging zal het volgende zijn. Er is in de beoordeling een
stroming die veel gewicht toekent aan de creativiteit van boeren ook onder vernatte omstandigheden
tot goede resultaten in de rundveehouderij te komen (zie paragraaf 2.5).
Vooral boeren die het bedrijf als totaliteit goed in het oog houden - als een uit te balanceren
geheel - lijken op dat punt goed te scoren en dit geeft vooruitlopend op hoofdstuk 3 ook de
beste perspectieven voor integratie van landbouw en betaald gebiedsbeheer. Naast deze
optimistische insteek bij het beoordelen van de hoogte van de schade door peilverhoging
voor de landbouw is er een stroming die de nadruk legt negatief naijlende effecten op landbouwbedrijven
van peilverhoging - mede omdat boeren 'moedeloos' worden - en op het
cumulatieve effect van peilverhoging, andere contextuele veranderingen ('Agenda 2000')
en natuurlijke handicaps van een veenweidegebied die het steeds moeilijker maken om te
blijven concurreren met melkveehouderij elders.
Hoogteligging als factor
Er is ten eerste de nuancering van de verschillen in hoogteligging binnen een bedrijf. Dit
betekent dat bij een hoger generiek peil steeds een deel van het land op een bedrijf landbouwkundig
gezien van marginale betekenis wordt, terwijl andere delen nog heel goed te
gebruiken. Het eerste element - wegvallen van een deel van de grond bij een starre oppervlaktestructuur
van de landbouw - pleit voor het aanhouden van vrij hoge normen voor het
verlies aan voederwaarde van op het eigen bedrijf gewonnen voer. Bij een flexibele oppervlaktestructuur
(zie institutionele concepten) is er eveneens een aanzienlijk verlies aan
46