APV 2012 bijlage toelichting - Bestuur

dwangmiddelen en regels toegelicht. Ook is er een korte introductie tot de strafrechtelijke handhaving
opgenomen.
Toezicht
In veel wetten worden, ter handhaving van de regelgeving, aan bepaalde ambtenaren toezichtbevoegdheden
toegekend. Zij mogen plaatsen betreden, inlichtingen en inzage van stukken vorderen, monsters nemen en
vervoermiddelen zoeken. Dit handhavingstoezicht, ook wel controle genoemd, wordt beheerst door het
bestuursrecht. De algemene regels zijn opgenomen in afdeling 5.2 van de Awb. In bijzondere wetten kunnen
echter beperkingen worden aangebracht op de in de algemene regels gegeven bevoegdheden (bijvoorbeeld:
artikel 45, derde lid van de Wet wapens en munitie in vergelijking met artikel 5:18 van de Awb.
Toezicht vindt plaats in een stadium waarin (nog) geen sprake is van een redelijk vermoeden dat er een
strafbaar feit is gepleegd. In het strafrecht ligt dit anders. Om tot opsporing te komen moet er in beginsel wel
sprake zijn van een vermoeden dat er een strafbaar feit is gepleegd. Bepaalde opsporingsbevoegdheden vereisen
zelfs een ontdekking op heterdaad.
Om goed toezicht uit te kunnen oefenen moet een toezichthouder beschikken over de nodige bevoegdheden.
Voor het uitoefenen van toezicht is vaak medewerking benodigd van de toezicht gestelde. In artikel 5:20, eerste
lid, van de Awb is de verplichting van eenieder opgenomen om aan een toezichthouder alle medewerking te
verlenen die hij redelijkerwijs kan vorderen bij de uitoefening van zijn bevoegdheden. Uiteraard zijn er
uitzonderingen op de medewerkingsplicht. In het tweede lid van artikel 5:20 is opgenomen dat geheimhouders,
zoals de arts en de advocaat, niet hoeven mee te werken. Maar ook de verdachte hoeft niet mee te werken.
Volgens de regering geldt de plicht namelijk niet na het moment waarop de overheid jegens de betrokkene een
handeling heeft verricht waaraan deze in redelijkheid de gevolgtrekking heeft kunnen verbinden dat tegen hem
strafvervolging wordt ingesteld. “Vanaf dat moment is er sprake van “criminal charge” in de zin van artikel 6
Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en kan de betrokkene een beroep doen op het zwijgrecht.”
Het bovenstaande kan in de praktijk voor verwarring zorgen. Het komt voor dat er toezichthouders zijn met
opsporingsbevoegdheden. Degene die onder toezicht staat moet dus goed weten welke “pet” de ambtenaar
opheeft. In het geval van toezicht moet een ieder meewerken. Zodra er echter sprake is van opsporing, kan er
een beroep op zwijgrecht worden gedaan. Iemand kan immers niet worden verplicht om aan zijn eigen
veroordeling mee te werken.
Toezichthouders worden meestal belast met het toezicht op de naleving van de voorschriften die zijn gegeven
bij of krachtens de wet of verordening op grond waarvan zij als toezichthouder zijn aangewezen. Zo worden in
artikel 100 Woningwet de ambtenaren bouw- en woningtoezicht aangewezen als toezichthouders op het gebied
van de Woningwet. Met deze aanwijzing moeten zij niet alleen toezicht houden op de naleving van de bepalingen
in de Woningwet zelf, maar ook op de naleving van hetgeen krachtens wettelijk voorschrift anderszins is
bepaald. Te denken valt hierbij aan de voorschriften bij een bouwvergunning.
Strafrechtelijke handhaving
Het strafrecht en het bestuursrecht worden elk op een geheel eigen wijze genormeerd. In artikel 1:6 van de
Awb is bepaald dat de Awb niet van toepassing is op de opsporing en vervolging van strafbare feiten noch op
de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen. Het handelen van strafrechtelijke organen wordt
genormeerd door de regels van het Wetboek van Strafrecht en door de diverse bijzondere wetten, waarin de
geldende materiële normen zijn verwoord en waarin soms ook van de algemene strafvordering afwijkende
228