APV 2012 bijlage toelichting - Bestuur

Onwettig gedrag van derden tegenover de deelnemers, zware belasting van het politiekorps en ernstige
hindering van het verkeer zijn onvoldoende zwaarwegende omstandigheden om het betogingrecht te beperken.
Vz.ARRS 27-05-1982, AB 1983, 62, m.nt. JHvV, tB/S XI, nr. 55, m. nt. tB/S, (Idem demonstratieverbod
Afcent, Wnd.Vz.ARRS, 30-05-1983, AB 1984, 85, P.J. Boon, Arob editie 1986, 78, m. nt. MCB.)
De omstandigheid dat een bepaalde demonstratie bij het publiek irritaties opwekt of tegendemonstraties uitlokt,
is onvoldoende basis om de demonstratie op grond van de WOM te verbieden. Slechts wanneer er gegronde
vrees bestaat voor ernstige ongeregeldheden die niet kunnen worden voorkomen of bestreden door middel van
door de overheid te treffen maatregelen, kan er grond bestaan een demonstratie te verbieden. Wnd.Vz.ARRS
21-03-1989, KG 1989, 158
Een betoging mag slechts in dwingende situaties preventief worden verboden. Zo’n beperking van het recht van
demonstratie kan in beginsel niet gelegen zijn in de overweging dat onwettige gedragingen van derden
tegenover deelnemers aan een betoging de verstoring van de openbare orde tot gevolg zullen hebben. Pres. Rb
Maastricht 22 maart 2001, JG 01.0198. In gelijke zin: Voorzieningenrechter Rb.Rotterdam 24-01-2002, JG
02.0040 ,en: de uitoefening van een grondrecht mag aanleiding zijn tot een grotere inspanning dan bij
evenementen als een risicowedstrijd van een voetbalclub. Het gaat hier om de waarborging van de uitoefening
van een grondrecht. De WOM is niet van toepassing op een persconferentie in een woonhuis. ARRS 30-12-
1993, JG 94.0160, Gst. 1994, 6983, 4 m.nt. HH, AB1994, 242 m.nt. RMvM.
De actie ter blokkering van het vliegverkeer d.m.v. het oplaten van ballonen door de Vereniging Milieudefensie is
een betoging wegens de gemeenschappelijke meningsuiting. Pres. Rb Haarlem 25-10-1996, Gst. 1996, 7044, 4
m.nt. EB, JB 1996, 266 m.nt. REdW..
Kan een vreedzame demonstratie worden beëindigd, enkel en alleen omdat die niet is aangemeld?
De Nationale Ombudsman heeft in zijn rapport van december 2007, “Demonstreren staat vrij”
(http://www.nationaleombudsman.nl/rapporten/grote_onderzoeken/2007demonstreren/index.asp), de juridische
grenzen nog eens helder op een rij gezet .
De Hoge Raad onderschreef in haar arrest van 17 oktober 2006 (NJ 2007, 207, AB 2007, 23) het oordeel van
het gerechtshof dat een demonstratie kan worden beëindigd, alleen omdat die niet is gemeld. De Hoge Raad
vernietigde de uitspraak van het gerechtshof, omdat het hof ten onrechte had geoordeeld dat de politie op eigen
gezag de demonstratie kon beëindigen. Die bevoegdheid ligt uitdrukkelijk bij de burgemeester, en die zal dan ook
de feitelijke beslissing moeten nemen.
Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) oordeelde in haar arrest van 17 juli 2007 (NJB 2007,
1839) anders. In bijzondere omstandigheden, waarin een demonstratie een onmiddellijke reactie is op politieke
gebeurtenissen, is het enkel en alleen ontbreken van een melding onvoldoende om de demonstratie te
beëindigen. Als er verder niets illegaals aan de hand is en de demonstratie geen bedreiging vormt voor de
openbare orde, zou het beëindigen van de demonstratie alleen omdat de melding ontbreekt, een disproportionele
beperking van het grondrecht om te demonstreren zijn.
De Ombudsman sluit zich daarbij aan: bij het beëindigen van een demonstratie moet in zijn visie altijd worden
afgewogen of dat in het belang van volksgezondheid, het verkeersbelang, of ter voorkoming van
wanordelijkheden noodzakelijk is. Dat is overigens, zo blijkt uit het rapport, ook het beleid van de burgemeester
van Den Haag.
32