Voorkant scriptie

de agressieve technieken vaak gepaard met het gebruik van footing (Clayman and Heritage, 2002,
152).
Agendabepaling
De interviewer stelt met zijn vraag de agenda in drie opzichten vast. Ten eerste bepaalt de vraag het
topic en zodoende het domein waarbinnen geantwoord dient te worden. Een vraag perkt het aantal
mogelijke antwoorden op deze wijze in meer of mindere mate in. Zo wordt de interviewer gedwongen
om een antwoord te formuleren binnen het door de vraag afgebakende domein. Ten tweede bepaalt de
vraag de vorm van antwoorden. Zo is het bij een ja-/nee-vraag de bedoeling om met ja of nee te
antwoorden. Ten slotte bepaalt de vraag hoe nauw of breed gedefinieerd een antwoord moet zijn. Dit
hangt af van het type gestelde vraag. Zo doelt de ja-/nee-vraag op een nauw antwoord, terwijl wie-,
wanneer- en waar-vragen een breder antwoord vragen en dit nog meer geldt voor wat-, waarom- en
hoe-vragen (Clayman and Heritage, 2002, 196-201).
Presupposities
Zowel prefaces als vragen bevatten vaak presupposities, oftewel: beweringen en/of
vooronderstellingen van de interviewer die in de vraagstelling ingebed zitten. Presupposities kunnen
de geïnterviewde onder stevige druk zetten. De mate waarin is afhankelijk van de opzet van de
vraagstelling. Allereerst is het van belang hoe sterk de presuppositie in tegenspraak is met het
standpunt van de geïnterviewde. Eveneens belangrijk is hoe de preface en de vraag worden
gecombineerd. Zo levert een vijandige presuppositie in combinatie met een vijandige vraag veel druk
op. Een andere factor is in hoeverre de presuppositie is ingebed in de vraag. Hoe meer dit het geval is,
hoe moeilijker het voor de geïnterviewde wordt om de presuppositie aan te vechten en toch de vraag te
beantwoorden. Een extreem voorbeeld hiervan is de zogenaamde “quandary vraag”. Een voorbeeld
van een quandary-vraag is: “wanneer stopte je met het slaan van je vrouw”? Quandary-vragen zijn
vrijwel altijd waar-, wie-, wat-, waarom- en wanneer-vragen (Clayman and Heritage, 2002, 203-206).
Preferentieorganisatie
De interviewer kan de geïnterviewde ook onder druk zetten door gebruik te maken van de zogenaamde
preferentieorganisatie. Hiermee wordt het geven van bepaalde antwoorden voor de geïnterviewde
gemakkelijker gemaakt, “geprefereerd gemaakt”. Hij wordt als het ware in de richting van een
antwoord geduwd en dat is vaak in de richting van een antwoord dat tegen zijn standpunt ingaat
(Clayman and Heritage, 2002, 208-212).
De preferentieorganisatie wordt doorgaans ingezet met behulp van de zinsbouw van een vraag,
al zijn er ook combinaties tussen preface en vraag mogelijk die hetzelfde effect hebben. Met de
zinsbouw kan de preferentieorganisatie op verschillende manieren worden ingezet. Zo maakt een