Voorkant scriptie

346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
niet gezegd dat hij niet over de kandidatuur van Dehaene kan praten en Witteman wendt die
mogelijkheid aan voor zijn vervolgvraag (regels 346-347). Met de vraag zet Witteman Lubbers zo
onder druk om wèl over de kandidatuur van Dehaene te praten.
Witteman zet deze druk in regel 346 kracht bij door nadruk te leggen op het woord “zijn” en
bij het woord “wel” zijn intonatie te verhogen. Daarmee wordt als het ware de initiële vraag weer
actief gemaakt: “wat vindt u van zijn (Dehaenes’) kandidatuur”. Een dergelijke actie komt vaak voor
als de geïnterviewde heeft aangegeven de vraag niet te zullen beantwoorden en de interviewer het
antwoord niet als afdoende ziet. Er is dan een probleem met de vraag en vaak wijzigt de interviewer
die dan om een (acceptabel) antwoord te krijgen. In dit geval doet Witteman dat dus door Lubbers
stevig onder druk te zetten met een indirecte vraag (Koole en Waller, 2005, 93-103).
Fragment 5
NOVA Gesprek met de Minister-president: 11 Maart 1994: Voorzittersschap Europese Commissie
Interviewer: Paul Witteman; Geïnterviewde: Ruud Lubbers
W: ja maar u kunt over zijn kandidatuur ↑wel↑ praten,
als u °over uw eigen kandidatuur [[niet kunt praten°]].
L: [[ ja maar dat lijkt]] me nou
collegiaal (0.3) niet aardig.
(0.3) dat ik het voor hem nog moeilijker zou maken
°door te zeggen nou°
(0.8) °prima ?man? u moet vast eens naar hem toegaan°¿
of (.) juist geen goeie man,
nu moet u weer naar hem toe voor wat hij daar nu weer van vindt.
(0.5) nee hij heeft een u:h
(0.5) stevige job te doen?
(0.8) u:h minister-president in Nederland denk ik weleens
is nog wat makkelijker dan minister-president in België?
dus ik wil hem >zeker niet voor de voeten lopen.
De vraag kent twee gedeeltes: in regel 346 stelt Witteman dat Lubbers over de kandidatuur van
Dehaene wel kan praten. Vervolgens legt Witteman in regel 347 uit waarom. Opvallend is dat
Witteman hierbij zachter gaat praten vanaf het woord “over”.
Lubbers overlapt een deel van de zachter uitgesproken tekst van Witteman in regel 347. Dat
de tekst zachter is uitgesproken maakt het voor Lubbers makkelijker om de beurt van Witteman over
te nemen (Schegloff, 2000, 12). Bij deze beurtovername is sprake van bijnacompleet-overlap. Immers,
de beurt van Witteman is bijna ten einde. Zodoende is de overlap niet problematisch (Mazeland, 2003,
60; 64). Bovendien is de overlap snel opgelost, omdat Witteman stopt met praten in regel 347. Om die
reden en omdat er geen sprake is van “hitches en/of perturbations”, oftewel haperingen en
verstoringen die vaak plaatsvinden bij competitieve overlap, is er ook van dit laatste geen sprake
(Schegloff, 2000, 12;17).
Door de beurt van Witteman te overlappen heeft Lubbers de regie in het gesprek snel in
handen en komt hij onder de druk van Wittemans indirecte vraag en de daarmee actief gemaakte
vraag uit het vorige fragment uit. Dat gebeurt in combinatie met wat hij vervolgens in regels 348-354