Voorkant scriptie

Conclusie
In deze scriptie is aan de hand van het gesprek met de minister-president onderzocht of en zo ja, op
welke wijze de Nederlandse minister-presidenten Ruud Lubbers, Wim Kok, Jan-Peter Balkenende en
Mark Rutte 5 in gesprek met Ferry Mingelen en Paul Witteman vraagontwijkende antwoorden geven.
Daartoe is uit ieder gesprek een aantal vraag-/antwoordsequenties geselecteerd dat interessant zou
kunnen zijn voor de analyse omdat er gesproken werd over één gespreksonderwerp en er veel
vervolgvragen in voorkamen. De vraag-/antwoordsequenties zijn vervolgens opgedeeld in fragmenten.
In deze fragmenten is aan de hand van de beurt van de interviewer nagegaan of er sprake is
van vraagontwijkend antwoordgedrag. Dit is namelijk -indien daar sprake van is- te zien aan de
vervolgvraag van de interviewer. Als er geen vervolgvraag gesteld werd, bijvoorbeeld omdat het
interview ten einde was, is aan de hand van packaging gekeken naar de manier waarop vraag en
antwoord op elkaar aansloten: wordt er door de minister-president aan de vraag gerefereerd; komt het
type antwoord overeen met het type vraag en/of worden er antwoordstrategieën gebruikt en zo ja,
welke? In sommige gevallen was dat niet nodig omdat de minister-president zelf al aangaf niet te
zullen antwoorden.
In het resultatenhoofdstuk is zo duidelijk geworden dat alle minister-presidenten
vraagontwijkend antwoordgedrag vertonen. Dit gebeurt vaak volgens een patroon dat beschreven is
door Koole en Waller (2005). Als de interviewer een (initiële) vraag stelt en de geïnterviewde deze
ontwijkt aan de hand van “covert practices”, oftewel “verbloemd ontwijkt”, volgt er over het algemeen
een interviewvraag die de geïnterviewde weer in de richting van de deze (initiële) vraag duwt. Als de
interviewer van mening is dat de geïnterviewde geen antwoord gegeven heeft, volgt vaak een zo goed
als identieke vraag, terwijl wanneer hij het antwoord als onvolledig ziet, de vraag vaak wordt
gewijzigd.
Een goed voorbeeld daarvan is de reeks vragen in het gesprek tussen Kok en Witteman. De
eerste vraag in fragment 10 luidt: “maar dus de kans bestaat dat Melkert daar zwaar beschadigd
uitkomt”. Met de extreme case formulation “zwaar beschadigd” wordt een bevestigend antwoord
geprefereerd gemaakt. Kok heeft het dan over het ESF-onderzoek en niet over een eventuele
beschadiging van Melkert. Witteman beschouwt Kok’s reactie niet als een antwoord op zijn vraag. Dit
blijkt uit het feit dat hij met metacommunicatie zegt dat het een eenvoudige vraag was en dat hij een
vervolgvraag stelt (in fragment 11): “ik had een eenvoudige vraag, bent u bang dat Melkert beschadigd
wordt”? Deze vraag komt qua inhoud erg overeen met de initiële vraag. Kok reageert dan door in het
algemeen over “vrees” te praten. Witteman ziet Kok’s reactie opnieuw niet als een antwoord en stelt
daarom in fragment 12 een vervolgvraag: “bent u bang dat Melkert beschadigd wordt”. Dit is een
letterlijke herhaling, afgezien van het feit dat het gedeelte “ik had een eenvoudige vraag” is
verdwenen.
5 Van Rutte is er geen gesprek met Paul Witteman