Voorkant scriptie

Verbloemd ontwijken komt vaker voor dan openlijk ontwijken en de minister-presidenten hanteren
veel manieren om de interviewers niet te laten merken dat zij geen antwoord zullen geven. Zo verwijst
Lubbers in fragment 1 naar een element uit de preface dat geen relatie heeft met de vraag en gaat hij
dat vervolgens uitwerken.
Verder worden lexicale middelen aangewend om de agenda te wijzigen. Bijvoorbeeld aan de
hand van een woordencombinatie. Dit gebeurt in fragment 10, waar Witteman zegt dat de kans bestaat
dat Melkert zwaar beschadigd uit de ESF-kwestie komt. Kok reageert hierop door de woorden “de
kans bestaat” te herhalen en zegt dat de kans bestaat dat het ESF-onderzoek belangrijk is. Daarmee
wijzigt hij de agenda en draait hij om de hete brij heen, de beschadiging van Melkert.
Verder gebruiken Lubbers en Kok in gesprek met Witteman in fragmenten 4,5 (Lubbers) en
10,11 en 12 (Kok) het woord “dus” om op subtiele wijze een soort afsluitende conclusie te formuleren
en daarmee eigenhandig een einde aan de discussie te maken. Alleen Kok slaagt daarin in fragment 12,
waarin Witteman het interview beëindigt.
Een andere manier van het gebruik van lexicale middelen is te vinden in fragment 11, waar
algemene bewoordingen worden aangewend om te agenda te wijzigen. Witteman vraagt of Kok bang
is dat Melkert beschadigd wordt. Kok gebruikt het woord bang om de agenda zodanig te bepalen dat
hij de vraag subtiel ontwijkt. Dit doet hij door in algemene termen over vrees te spreken en daarmee
niet in te gaan op de vraag.
Ook een “verbloemende” strategie is het inzetten van vaag procedureel taalgebruik om de
vraag subtiel te ontwijken. Dit is iets dat vooral Balkenende doet. Bijvoorbeeld enkele malen in
fragment 13 in gesprek met Mingelen. Mingelen bevestigt in fragment 14 in feite dat Balkenende dat
doet en geeft impliciet aan dat hij daarmee de vraag niet beantwoordt: “ja dat klopt natuurlijk ook
formeel helemaal en inhoudelijk”.
Een ander voorbeeld is het noemen van een ander scenario dan dat van de vraag. Dat doet
Rutte in fragment 18. Mingelen vraagt hem daar of er nog mogelijkheden zijn om de afspraken
rondom Kunduz, Afghanistan, te wijzigen. Rutte gaat niet in op dat scenario, maar gaat dan het
scenario uitleggen waarbij wijzigingen in de afspraken niet nodig zijn en onderbouwt dit in een lang
betoog.
De gevonden manieren waarop de minister-presidenten de antwoordstrategie openlijk
ontwijken gebruiken vertonen veel overeenkomsten met wat Clayman (2001) heeft gevonden. Immers,
ook in het gesprek met de minister-president vindt bij het openlijk ontwijken van vragen veelal
metacommunicatie plaats en wordt er een legitimatie voor de ontwijking gegeven. Drie van de typen
legitimaties die Clayman heeft gevonden vinden ook in deze scriptie plaats: de informatie is nog niet
beschikbaar; het antwoord kan niet gegeven worden omdat de informatie gevoelig is; antwoorden zou
ongeschikt zijn onder de huidige omstandigheden (Clayman, 2001, 421-424). Er zijn ook enkele
nieuwe motivaties gevonden, namelijk motivaties aan de hand van vaag procedureel taalgebruik en het
niet in de positie zijn om te kunnen antwoorden/niet deskundig genoeg zijn.