Voorkant scriptie

Om die reden past de geïnterviewde vaak “schadebeheersing” toe. Dat gebeurt op verschillende
manieren. Zo kan de geïnterviewde aan de interviewer toestemming vragen om de agenda te wijzigen
en daarbij wel of niet wachten op zijn antwoord. Hierbij respecteert hij de regie van de interviewer, al
geldt dat in een wat mindere mate als hij niet wacht op toestemming. Een andere mogelijkheid is om al
dan niet in combinatie met een verzoek voor toestemming een agendawijziging te rechtvaardigen,
bijvoorbeeld als de geïnterviewde eerder in het interview een punt niet heeft kunnen maken. In dit
geval is er sprake van nog wat minder respect voor de regie van de interviewer. Tevens kan de
geïnterviewde weigeren de vraag te beantwoorden, vaak om onder stevige kritiek uit te komen, soms
met een reden. Hierbij verliest de interviewer (tijdelijk) de regie.
Omdat een weigering stevig verzet is tegen de vraagstelling van de interviewer, probeert de
geïnterviewde dit vaak te rechtvaardigen in uitgebreide bewoordingen, bijvoorbeeld door uit te leggen
dat de informatie nog niet beschikbaar is. In sommige gevallen doet de geïnterviewde dat niet en
maakt hij duidelijk dat hij de vraag ongeschikt acht. Dit komt niet vaak voor vanwege de sterk
vijandige houding jegens de interviewer en het wantrouwen in diens neutrale positie die een dergelijke
actie met zich meebrengt. Bovendien kan het zijn dat de geïnterviewde in een discussie terechtkomt
over de geschiktheid van de vraag (Clayman, 2001, 416-424).
Verbloemd ontwijken
Als de geïnterviewde geen antwoord geeft, kan hij dat ook doen door dit te verbloemen¹. Hij probeert
dan de agenda van de vraag te veranderen. Clayman spreekt hierbij van “covert practices”. Het
verbloemd ontwijken gebeurt uiterst subtiel. Immers, als deze actie mislukt, is de schade voor de
geïnterviewde aanzienlijk. Hij kan door het publiek als onbetrouwbaar en manipulatief worden
beschouwd en kan dit beeld vervolgens moeilijk rechtzetten omdat het kenmerk van verbloemd
ontwijken nu juist is dat schadebeheersing ontbreekt (Clayman, 2001, 424-432).
De geïnterviewde kan op allerlei manieren verbloemd ontwijken. Een daarvan is het spreken
over de toekomst als een vraag gericht is op een netelige kwestie uit het verleden. Ook kan de
geïnterviewde schijnantwoorden geven. Bijvoorbeeld door een inleiding op een mogelijk antwoord op
te volgen met een eigen verhaal, door ja te zeggen op een ja/nee-vraag en daarna geheel zijn eigen
verhaal te vertellen of door anaforische uitdrukkingen te misbruiken om tot een eigen agenda te
komen. Daarnaast gebruiken geïnterviewden soms een nevenschikkend voegwoord als “en” om bij
iedere nieuwe zin meer naar een eigen verhaal toe te praten. Hij plakt dan stukken tekst aan elkaar die
ook op zichzelf als zin zouden kunnen fungeren. Verder komt het voor dat de vraag zodanig
geparafraseerd wordt, dat de geïnterviewde de agenda in zijn voordeel wijzigt. Hij richt zich in dat
geval op een element uit de vraag, zoals een presuppositie of een deelvraag. Tot slot kan de
geïnterviewde melden dat hij het oneens is met een uitspraak van de interviewer. Hij verschuift dan
tijdens zijn beurt de agenda in de richting van een discussie over de waarheid van een uitspraak van de
interviewer (Clayman, 2001, 424-432).