Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland

het verhaal van magnus en barbara 75
Fig. 1 Noren in Amsterdamse ondertrouwregisters, 1626-1700 (vijfjaarlijkse perioden). Uit: Hodne,
Fra Agder til Amsterdam, 131.
aantal
800
700
600
500
400
300
200
100
0
1626-30
1631-35
1636-40
1641-45
1646-50
1651-55
1656-60
1661-65
1666-70
1671-75
1676-80
1681-85
1686-90
1691-95
1696-00
ge de persoon bij wie men onderdak had, de zogenaamde slaapheer of slaapvrouw. 26 Familie domineerde
als getuige bij vrouwen, namelijk 77% tegen 21% bekenden of vrienden en 2% slaapvrouwen.
Moeders en zusters waren de meest voorkomende getuigen bij bruiden. Concluderend
kunnen we stellen dat, gezien het feit dat zowel Barbara als Magnus terugvielen op
vrienden bij het sluiten van het huwelijk én de doop van de kinderen, beiden geen familie in
Amsterdam hebben gehad. Het lijkt er echter op dat zij wél de beschikking hadden over een
netwerk van Noorse kennissen en vrienden. Het nut van migrantennetwerken is uitgebreid beschreven
in de literatuur, maar de zinsnede in de brief waarin Barbara aangeeft zoveel steun te
hebben ontvangen van de moeder van een botteliersjongen is niettemin veelzeggend. Om als
alleenlevende vrouw in een vreemde wereld te overleven waren vrienden pure noodzaak.
Noorse mannelijke migranten in Amsterdam
In de inleiding van dit artikel is al naar voren gekomen dat Noren vooral naar de Republiek
migreerden. Maar de hoofdstad van het koninkrijk Denemarken-Noorwegen trok eveneens
Noren aan, met name jongens en mannen. Het meest recente overzichtwerk over Noorwegen
in de vroegmoderne tijd laat zien hoe diverse Noorse districten werden blootgesteld aan
de aanzuigende werking van de marine in Kopenhagen. Tegelijkertijd bestond voornamelijk
in het zuiden van Noorwegen een grote, vrijwillige migratie van vrouwen en mannen
naar de provincie Holland. 27
Zoals het baanbrekende onderzoek van de Noorse historicus Oddleif Hodne heeft laten
zien, gingen in de periode 1626-1700 zeker 7.000 Noorse mannen en vrouwen in ondertrouw
in Amsterdam. 28 Gezien het feit dat niet alle Noorse migranten in Amsterdam in on-
26 In één geval wordt er een slaapbroer vermeld. Dit betrof een mede-zeeman met wie de aanstaande bruidegom een plaats
op een schip deelde.
27 Øystein Rian, Den nye begynnelsen. 1520-1660. Aschehougs Norges historie Bind 5 (Oslo 1995) 224.
28 Oddleif Hodne, Fra Agder til Amsterdam. Ein studie av norsk emigrasjon til Nederland I tiden ca. 1625-1800 (Oslo 1976).