Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland

106 tijdingen
Het Museaal & Historisch Perspectief Noord-
Holland in Haarlem werd in 1999 ingesteld als servicecentrum
voor musea, archieven en historische
verenigingen met als hoofdtaak kwaliteitsverbetering.
In datzelfde jaar was de advisering van gemeenten
en culturele organisaties bij procedurele,
juridische, financiële en planologische aspecten op
het gebied van monumentenzorg en archeologie
ondergebracht bij het Steunpunt Cultureel Erfgoed
Noord-Holland in Wormer. De Provinciale Molencommissie
– voordien een particuliere stichting –
had in 1999 een formele status gekregen en het secretariaat
daarvan werd vanaf dat moment gevoerd
door Steunpunt Cultureel Erfgoed. Deze drie organisaties
vreesden dat een fusie onvoldoende ruimte
zou bieden om hun ambities en dienstverlening
onverkort voort te zetten. Alleen de Stichting Stelling
van Amsterdam was direct enthousiast. Omdat
deze stichting de verantwoordelijkheid draagt voor
een monument dat sinds 1996 op de Werelderfgoedlijst
staat, zijn de doelstellingen en financiering
ervan vrijwel onaantastbaar zodat een fusie per
saldo alleen maar winst kan opleveren.
Al met al bleek de basis voor een Noord-Hollands
erfgoedhuis nogal smal. Het Museaal & Historisch
Platform wilde wel meedenken maar weigerde
zich vast te leggen. De deelname van het
Steunpunt Cultureel Erfgoed was een zeer onzekere
factor. De Provinciale Atlas Noord-Holland, de
Stichting Monumentenwacht (voor keuringen en
inspecties), de Monumentencommissie van de
Stichting Welstandszorg, de Boerderijenstichting
en de Stichting Oude Hollandse Kerken stonden
open voor overleg maar weigerden hun zelfstandigheid
prijs te geven. Gedeputeerde Staten waren
er zeer op gebrand het Provinciaal Archeologisch
Depot mee te laten fuseren, maar stuitten daarbij
op veel weerstand.
Voor het college van Gedeputeerde Staten vormde
deze ongunstige uitgangspositie evenwel geen
aanleiding af te zien van de fusieplannen. Een externe
‘kwartiermaker’ werd belast met de opdracht
draagvlak te zoeken voor een organisatieopzet die
zich beperkte tot de taken op het gebied van promotie,
publiekvoorlichting en erfgoededucatie.
Maanden van overleg volgden en uiteindelijk lieten
vier organisaties zich over de streep trekken. Daarbij
verzochten zij de provincie echter dringend om
nota te nemen van het gegeven dat een deugdelijk
fundament voor een Erfgoedhuis op meer dan twee
peilers dient te rusten en dus voldoende ruimte
moet bieden voor de functies beheer en behoud.
Vervolgens werd op 1 januari van dit jaar de
Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland opgericht.
Daarin worden Museaal & Historisch Perspectief
en het Steunpunt Cultureel Erfgoed samengevoegd.
Evenals de werkzaamheden van de
Stichting Stelling van Amsterdam zijn uiteindelijk
ook de beheersorganisatie en de publieksgerichte
activiteiten van het Provinciaal Archeologisch Depot
bij de nieuwe instelling ondergebracht. Daarnaast
zal Cultureel Erfgoed Noord-Holland nauw
gaan samenwerken met de projectorganisatie
Kunst en Cultuur Noord-Holland. Voorlopig bestaat
dit Noord-Hollandse erfgoedhuis alleen nog
maar op papier. Hoewel de 21 medewerkers van de
twee gefuseerde instellingen nu formeel in dienst
zijn bij de Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland,
moet de daadwerkelijke samenvoeging van al
die taken en functies binnen één organisatie nog
beginnen. De provincie Noord-Holland geeft de instellingen
daarvoor een jaar de tijd en een budget
van ruim een miljoen euro.
Cultuur verbindt, beleid verblindt?
Fusies en reorganisaties zijn niet per definitie
slecht. Meer samenhang maakt het werkveld voor
alle partijen overzichtelijker, verhoogt de doelmatigheid
en drukt de kosten. De aanpak van het Erfgoedhuis
Zuid-Holland laat zien dat de sector zo
een krachtige impuls kan krijgen. Wie echter de
moeite neemt om recente cultuurnota’s van de provincie
Noord-Holland en het ministerie van OCW
eens door te bladeren, ontdekt dat deze reorganisaties
een veel diepgaander achtergrond hebben.
Erfgoedbeleid is tijdens de laatste decennia geconfronteerd
met een lastig dilemma. Het culturele
erfgoed dijt steeds verder uit, terwijl de beheerscapaciteit
niet meegroeit. Dat noopt tot keuzes. Tegelijkertijd
is in de afgelopen decennia fors bezuinigd
op de overheidsuitgaven, waarbij de erfgoedsector
allerminst gespaard bleef. Voor een optimaal rendement
worden de beperkte middelen zodanig ingezet
dat meerdere beleidsterreinen daarvan tegelijkertijd
kunnen profiteren. Bovendien dienen beleidskeuzes
goed binnen de politieke agenda passen. Daarmee is
de beleidsruimte van overheden en instellingen in de
praktijk aanzienlijk ingeperkt.
De nota ‘Meer dan de Som’ van het Ministerie
van OCW vormt sinds september 2004 het richtsnoer
voor cultuurbeleid. Erfgoed wordt daarin omschreven
als de materiële neerslag van onze gedeelde
cultuur en geschiedenis. Een bloeiend en veelzijdig
cultureel klimaat draagt bij aan economische groei