Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland

te lande’, zoals dat toen werd aangeduid) werd bestuurd.
Aanvankelijk vonden een tijd lang ook andere
regeringsorganen en -functionarissen in het
gebouw een onderkomen, zoals ’s Lands Archivaris,
de befaamde mr. H. van Wijn, de Raad van State
en de Hoge Raad van Adel. Hieraan kwam echter
definitief een einde in 1820, toen het ‘Hotel van
Oorlog’ in zijn geheel de bestemming kreeg welke
in die naam tot uitdrukking komt.
De vele veranderingen en vooral uitbreidingen
die het complex daarna heeft ondergaan, zijn door
de auteurs consciëntieus gevolgd. Daarbij besteden
zij zowel aandacht aan de constructie en de decoratie
als aan de werkomstandigheden van diegenen
die er hun arbeidsplaats vonden en vinden. Let bijvoorbeeld
op de foto op blz. 58 van het door de
auteurs betiteld als ‘Delfts blauw toilet’ (meer
waarschijnlijk is dit een porseleinen pot uit Engeland)
bij de ministerskamer en de trap die speciaal
is aangelegd voor de minister van Oorlog, Menno
David van Limburg-Stirum (blz. 76) die liever niet
voor de ogen van zijn ambtenaren met zijn houten
been naar boven strompelde.
Bij de beschrijving van de bouwwerkzaamheden
valt op dat belangrijke architecten er een aandeel in
hebben gehad, zoals de controversiële W.N. Rose,
die op grote schaal gebruik maakte van in zijn tijd
nieuwe bouwmaterialen als ijzer en zink, en G.
Friedhoff, de ontwerper van onder meer de indrukwekkende
gevel aan de Kalvermarkt. De laatstgenoemde
valt tegenwoordig weer op door de vier
op zuilen geplaatste ‘gevelbeelden’ voorstellende
waakzaamheid, vrede, oorlog en bescherming; de
beelden zijn een tijd lang verwijderd en opgeslagen
geweest omdat ze door vocht en vorst beschadigd
waren. Overigens kan men stellen dat bij alle werkzaamheden
die na de ‘Rotterdamse’ periode aan
het complex zijn verricht, afwerking en decoratie
doorgaans vrij sober zijn geweest – ik ben geneigd
te schrijven: even spaarzaam en sober als het Nederlandse
defensiebeleid onder het Koninkrijk bijna
steeds is geweest.
Deze uitgave kan niet alleen gekwalificeerd
worden als goed leesbaar, maar ook als een degelijk
stuk werk. De aangeboden informatie – niet
zelden verlevendigd met illustratieve anekdotes –
maakt een zeer betrouwbare indruk; de bruikbaarheid
wordt stellig vergroot door de opgenomen
lijsten van ministers en andere topfunctionarissen.
Tot slot enkele kritische opmerkingen die ik
echter niet als zwaarwegend beschouwd zou willen
zien. Het ontgaat de lezer waarom op blz. 23 en 57
boekbesprekingen 123
vrijwel dezelfde afbeelding is gereproduceerd. En
de op blz. 142 en 143 niet minder dan vier maal afgebeelde
Thaise maarschalk Piboel Songgram was
uiteraard geen ‘staatshoofd’.
Philip Bosscher
Irma Thoen, Het Huys ten Donck en de familie Groeninx
van Zoelen. ‘Alwaar mijne genoegens vereenigd zijn’ (Otto
Paulus Groeninx van Zoelen, 1820) (Zutphen: Walburg
Pers, 2006, 171 blz., rijk geïll., ISBN 90-5730-490-
2, prijs € 39,50).
Wie met de boot van
Rotterdam naar Dordrecht
vaart, ziet ruim
voorbij de Van Brienenoordbrug
aan stuurboordzijde
ter hoogte
van Ridderkerk net
over de dijk een weelde
van hoge bomen
opdoemen. Terecht
vermoedt men daar
het geboomte, rondom
een ‘buiten’ aangelegd.
Van het landhuis
zelf is niets waar te nemen door de op deltahoogte
gebrachte dijk. Vóór de ophoging van de rivierdijk
zal het Huys ten Donck, want daar gaat het over, de
nodige indruk op passanten hebben gemaakt.
Zo’n 300 jaar al is het landgoed in het bezit van
de familie Groeninx van Zoelen. Huys ten Donck is
een van de weinige goed bewaard gebleven fraaie
buitenplaatsen in Zuid-Holland en in 1978 onder
het beheer van een Stichting gebracht. In 1979
werd het buiten officieel tot landgoed en natuurmonument
verklaard. De Stichting Erfgoed Rotterdam
gaf de opdracht tot het schrijven van dit boek,
waarbij aangetekend moet worden dat het een voor
een groter publiek aantrekkelijk verhaal moest
worden.
Het is daarom niet een chronologisch verhaal
geworden vanaf de bouw van het huis tot de bewoning
in de huidige tijd; de auteur heeft op basis van
in het omvangrijke familiearchief aanwezige persoonlijke
stukken bewust gekozen voor een verhaal
dat de lezer inzicht zou bieden in het leven op en
het beheer van dit landgoed. Dit archief, dat omstreeks
1964 is overgebracht naar het Gemeentearchief
van Rotterdam, is met name goed voorzien
van stukken welke mr. Otto Paulus baron Groeninx