Omslag Holland 2006/2 - Historische Vereniging Holland

stelling. Terecht merkt de auteur op dat laatstgenoemd
interieur bij de laatste restauratie/reconstructie
van het Rembranthuis in 2000-2003 helaas
verloren is gegaan.
Ook de interieurs en meubels van bovengenoemde
gebouwen worden uitvoerig besproken,
waarbij centraal staat dat voor De Bazel interieur en
exterieur onafscheidelijke begrippen zijn. In deze
latere ontwerpen is de strakkere, sobere ontwerpstijl
van De Bazel te zien die de auteur als volgt kenmerkt:
‘Oosterse ornamentiek’ wordt gepaard aan
een bijna uitgekleed Engels classicisme. De opdracht
voor het hoofdkantoor van de Nederlandsche
Handelsmaatschappij in 1916 was De Bazels
grootste en meest tijdrovende project. De ingebruikname
van dit gebouw in 1926 heeft hij niet
meer meegemaakt. Toen hij stierf was slechts het
betonskelet gereed. Zijn collega’s van ‘De Ploeg’
hebben het gebouw in de geest van De Bazel voltooid;
slechts enkele ontwerpen voor meubels en
interieur zijn dan ook van zijn eigen hand. Het gebouw
is terecht de geschiedenis in gegaan als een
totaalkunstwerk. Ook in dit ontwerp past De Bazel
het proportiesyteem toe, met als basis een rechthoek
van 360 x 320 cm in zowel de gevels, als het
interieur, tot in de kleinste details.
Het hoofdstuk geschreven door Titus Eliëns
gaat over de glasobjecten en glasserviezen die De
Bazel ontwierp in opdracht van de Glasfabriek
Leerdam van 1916 tot 1923. Eliëns beschrijft het
ontwerpen op systeem en daarnaast De Bazels bijdrage
aan de technische ontwikkeling van de vooroorlogse
glasfabricage en zijn belang voor deze
bloeiperiode van de Glasfabriek Leerdam.
Het boek besluit met een sterke epiloog waarin
De Bazel nog eens in zijn tijd wordt geplaatst en
waarbij ook De Bazels eigen interieur wordt besproken.
Kritiek van tijdgenoten zoals Berlage, Lauweriks
en Oud geven aan dat De Bazel door hen bewonderd
werd, niet makkelijk te plaatsen is en dat
de ‘uiterste verfijning van vormbehandeling’ zijn
leidraad was. ‘Doordrenkt van esoterie was De Bazels
geestesgoed bovendien alleen voor ingewijden
te begrijpen’; dit geldt tot op de dag van vandaag.
De auteur is kritisch ten aanzien van de mening
van andere auteurs over de persoon en architect De
Bazel, zoals kunsthistorici Reinink (gepromoveerd
op De Bazel) en De Groot. De auteur benoemt dit
als volgt: ‘Situeerden eerdere monografieën de architect
tussen traditie en vernieuwing, tussen oost
en west, in dit boek komt hij vooral naar voren als
een meubelontwerper die opereerde binnen een
boekbesprekingen 117
denkbeeldige driehoek van “stof, gevoels- en denkkracht”
en die daarmee als vanzelf tussen kosmos
en kapitaal belandde’. De complexe, achterliggende
materie van De Bazels ontwerpmethoden en de
symboliek van zijn werken maken, zoals eerder opgemerkt,
deze degelijke en mooi geïllustreerde monografie
voor de gemiddelde kunstliefhebber en
tentoonstellingsbezoeker niet makkelijk toegankelijk.
De epiloog besluit met het, volgens de
auteur, nog altijd zeer treffende in memoriam geschreven
door de architect J.J.P. Oud.
Alice Gut
K. Brinkman, Geus gevreesd en Spaans benauwd. Oorlogsdreiging,
gebeurtenissen, maatregelen en ontwikkelingen
in de Zwijndrechtse waard en haar omgeving gedurende
de periode 1566 tot circa 1600 (Alblasserdam:
Historisch Genootschap Heerjansdam, 2006, 143
blz., ISBN 90-71287-14-9, prijs € 18,–).
Op 15 september 2006
vond in de Hervormde
dorpskerk te Heerjansdam
de presentatie
plaats van Geus gevreesd
en Spaans benauwd.
De uitgave is
rijk geïllustreerd, goed
verzorgd, gebonden
en voorzien van een
harde kaft. Helaas
past deze uitstekende
verpakking niet bij de
inhoud. Zowel op methodisch,compositorisch
als inhoudelijk
vlak schiet de auteur tekort.
Geboeid door geschiedenis en een gemis constaterend
aan publicaties over de Tachtigjarige
Oorlog in de Zwijndrechtse waard formuleerde
Brinkman drie doelen voor zijn publicatie: het zoeken
naar authentieke bronnen voor min of meer
bekende feiten, het verzamelen van meer gegevens
en die benutten om het bestaande, doch onvolledige
beeld aan te vullen.
Voor zijn onderzoek baseerde hij zich op de resoluties
van de Staten van Holland, de correspondentie
van Willem van Oranje, die onlangs door het
Instituut voor Nederlandse Geschiedenis op het internet
is geplaatst, op het dagboek van broeder
Wouter Jacobsz. over de jaren 1572-1579 en de