2009-3 Randstad - Historische Vereniging Holland

stadswording in holland (12de-14de eeuw) 163
Afb. 4 Plattegronden van Dordrecht, Amsterdam
en Rotterdam door Jacob van Deventer
(circa 1560) met daarop bij benadering ingetekend
de vroege ruimtelijke inrichting (Mapping
Randstad Holland 1200-2000).
Uitgezonderd achter de bebouwing aan de westkant van de Warmoesstraat – waar tot op heden
de achterkant van de panden direct aan het water grenst – ging het proces van aanplemping
in de Amstel door. Op deze aanplempingen verrees opnieuw bebouwing die direct aan
de Amstel grensde. De laatste stap was de aanleg van een straat en kade langs de jongste bebouwing.
Deze slotfase deed het typische beeld van het welbekende grachtenprofiel ontstaan,
dat uitermate geschikt was voor havenactiviteiten en handel.
Voor de andere Hollandse steden ontbreekt het helaas aan zulk grondig en vruchtbaar onderzoek
naar de haveninrichting als in Dordrecht en Amsterdam. Vergelijken we met boven
beschreven ruimtelijke transformatie in gedachte (schematisch weergegeven in afb. 3) de
structuur van de plattegronden van Dordrecht en Amsterdam met die van andere Hollandse
steden, dan kunnen echter voorzichtig enkele veronderstellingen worden geponeerd. Schiedam,
Rotterdam, Brielle, Gorinchem, Weesp en Woerden komen in aanmerking voor een
min of meer vergelijkbare gefaseerde havenontwikkeling gezien de loop van een hoofdstraat
parallel aan één dan wel twee zijden van een waterloop en op enige afstand daarvan
(afb. 4). Die afstand wijst op een stapsgewijze ‘uitbreiding’ vanaf de oudste oeverbebouwing
het water in, totdat het proces uiteindelijk werd afgesloten met de aanleg van een straat en
kade in en langs dat water, hoewel deze laatste fase, evenals in Dordrecht en in Amsterdam