2009-3 Randstad - Historische Vereniging Holland

Afb. 8 Catharijnesingel Utrecht, juni 2009. Foto: Cecile Ogink.
de randstad: een vreemde metropool 197
Economisch gezien was het rendabel om Delfzijl te versterken zodat de Groningse landbouw
niet langer gedwongen zou zijn om het goederentransport tegen hogere vrachttarieven
vanuit het Noorden via de Zuiderzee over Amsterdam te laten lopen. De hoofdstad profiteerde
van dit binnenvaartverkeer en was er vanzelfsprekend niet bij gebaat aan dit
concurrentievoordeel een einde te maken. De regering vereenzelvigde het nationale belang
met dat van Amsterdam en vond het niet nodig om Delfzijl te ondersteunen en belemmerde
daarmee de ontwikkeling van deze regio. 17
De economische functies in de Randstad: complementariteit
Rotterdam was na 1900 de transitohaven van Europa. Met de aanleg van de grote natte havendokken,
die G.J. de Jongh als haveningenieur en directeur van gemeentewerken realiseerde
(1879-1910), was Rotterdams infrastructurele voorsprong onmiskenbaar geworden.
De stad was, zoals in het model van Andersson, een essentiële schakel in het transitoverkeer
tussen twee industriële grootmachten. Vlak vóór de Eerste Wereldoorlog bestond bijna driekwart
van de goederen die van en naar Rotterdam werden verscheept uit ertsen en granen
die stroomopwaarts gingen en kolen die vanuit Duitsland naar Rotterdam kwamen. 18 Amsterdam
telde nauwelijks mee als doorvoerhaven, maar had vanwege de koloniale relaties
wel een belangrijk aandeel in de verwerking van stukgoed. Dankzij de nabijgelegen cacaoverwerkende
industrie in de Zaanstreek bleef Amsterdam de belangrijkste cacaodoorvoerhaven
van Nederland. Daarnaast was de stad onmiskenbaar het financiële en culturele cen-
17 Ibidem, 276-279.
18 Paul van de Laar, Stad van formaat. De geschiedenis van Rotterdam in de 19de en 20ste eeuw (Zwolle 2000) hoofdstuk 3.