2009-3 Randstad - Historische Vereniging Holland

More documents

Recommendations

Info

184 nikki brand Zevende tijdvak 1940-2000 inwoners 900000 800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 Amsterdam A’dam rangorde steden Rotterdam Rotterdam Den Haag Den Haag Utrecht Haarlem Dordrecht Leiden Utrecht Haarlem Leiden Dordrecht Gouda VI Gouda 7de tijdvak 1940 1970 2000 1940-2000 VI-VII abs. N o abs. N o % N o abs. N o % N o % N o ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Utrecht 168253 4 278966 4 166% 1 233667 4 84% 8 139% 5 Dordrecht 63712 7 88699 7 139% 3 119821 6 135% 2 188% 2 Haarlem 142686 5 172235 5 121% 6 148484 5 86% 7 104% 6 Delft 55637 8 83698 8 150% 2 96095 8 115% 4 173% 3 Leiden 79133 6 101221 6 128% 5 117191 7 116% 3 148% 4 Gouda 34311 9 45990 9 134% 4 71918 9 156% 1 210% 1 Amsterdam 803073 1 831463 1 104% 9 731288 1 88% 5 91% 8 Rotterdam 589000 2 679032 2 115% 7 592673 2 87% 6 101% 7 Den Haag 514553 3 550613 3 107% 8 441094 3 80% 9 86% 9 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– gemiddelde 314657 129% 283581 105% 138% standaarddeviatie 27% 45% Figuur 8 en tabel 7: Grote steden krimpen en kleine steden groeien, zo blijkt uit de vergelijking van de rangorde van 1940 (zwart, VI) en die van 2000 (oranje, VII). suburbanisatie en het daaropvolgende idee dat deze door de staat in goede banen geleid diende te worden. Die combinatie zorgt ervoor dat de demografische ontwikkeling van de steden, en dus de ranksize rule, veel minder geschikt is om de relatieve verhoudingen in deze periode te beschrijven. Onderzoek naar verstedelijking richt zich tegenwoordig dan ook sterk op stedelijke netwerken (forensisme, internationale vluchten, e-mailverkeer) in plaats van bevolkingsgroei. De gedachte achter het onderzoek naar netwerken is dat mobiliteit en Delft Delft VII
de randstad volgens de ranksize rule 185 communicatie geleid hebben tot een nieuwe ruimtelijke verwevenheid waarin internationale betrekkingen meer dan voorheen een rol spelen. 66 Tot voor kort werd overigens gedacht dat de nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen zouden leidden tot een meer polycentrische samenstelling van stedengroepen. 67 Personen en bedrijven zijn immers in toenemende mate ‘footloose’ geworden; die keuzevrijheid zou tot een flexibel en fysiek minder plaatsgebonden vestigingspatroon kunnen leiden. Uit recent onderzoek is echter gebleken dat in Europa, Noord-Amerika en Azië systemen juist monocentrischer worden; ook in Nederland zijn de ruimtelijke relaties op Amsterdam de afgelopen decennia sterker geworden. 68 Dit heeft mede geleid tot het vermoeden dat huidige stedelijke regio’s in de toekomst relatief nog meer aan belang zullen winnen. 69 Besluit De ranksize rule is zeer inzichtelijk gebleken om de groei en relatieve ontwikkeling van de negen steden in hoofdlijnen te omschrijven. Vier zaken vielen daarbij in het bijzonder op. Ten eerste dat de stedengroep in 800 jaar verstedelijking een monocentrische (circa 1550- 1795) en een polycentrische (1795-2000) samenstelling gekend heeft. Vervolgens zagen we dat de rangorde in de groep in toenemende mate geconsolideerd raakte. Bovendien vielen de afwijkende ontwikkelingen van Den Haag en Utrecht op: Utrecht nam al vroeg een centrale plaats in, maar raakte vanaf 15de eeuw op achterstand. In de 19de eeuw, onder de nationale eenheidsstaat, nam de stad juist opnieuw een centrale plaats in. Daarmee volgde Utrecht tot 1795 een contrasterend pad ten opzichte van de Hollandse steden. Den Haag begon al in de 15de eeuw te groeien en beleefde vervolgens in haar eentje een ‘Zilveren 18de Eeuw’ terwijl in het grootste deel van de groep stagnatie of krimp van de bevolking optrad. De ranksize rule blijft uiteraard vooral een middel om onderzoeksinspanningen mee te richten. Bij de beoordeling van de resultaten voor de 20ste eeuw moet bovendien rekening gehouden worden met andere dan demografische indicatoren. Dat neemt echter niet weg dat de confrontatie van de ranksize rule met de beschikbare verklaringen over verstedelijking tot interessante denkrichtingen leidt. In die confrontatie werd de uitzonderlijkheid van de Hollandse steden in de Europese context regelmatig benadrukt. Zo zette de stedelijke groei in Holland in de 14de en de 17de eeuw door terwijl deze in Europa over het algemeen stagneerde. In de 18de eeuw was juist het omgekeerde het geval. Daarnaast bleek de monocentrische samenstelling van de stedengroep tussen 1550 en 1795 afwijkend te zijn ten opzichte van het reguliere Europese patroon. Een eenzijdige oriëntatie op één stad kwam over het algemeen pas in de 19de eeuw tot stand, terwijl dat in Nederland al in de 17de eeuw met Amsterdam gebeurde. Het is opvallend dat in de Nederlandse eenheidsstaat juist het tegenovergestelde tot stand kwam, namelijk de polycentrische Randstad. Bij de confrontatie van de ranksize rule met de beschikbare verklaringen kwamen bovendien niet alleen economische maar ook bestuurlijke verklaringen vaak naar voren. Denk 66 S. Musterd en B. de Pater, Randstad Holland. Internationaal, regionaal, lokaal (Assen 1992) 51-53. 67 P. Hall, ‘How polycentric are mega-city regions?’, Novaterra 8 (‘Randstad’) (2008) 24-29; P. Hall en K. Pain, The polycentric metropolis (Londen 2006). 68 J. Ritsema van Eck (red.) Vele steden maken nog geen Randstad. Ruimtelijk Planbureau (Den Haag 2006); Hall, ‘How Polycentric?’; Hall en Pain, Polycentric Metropolis. 69 Manfred Sinz, ‘From metropolitan regions to communities of responsibility’, Novaterra 8 (‘Randstad’) (2008) 34-37.
Page 1 and 2:
3 | 2009 nummer 3 41ste jaargang *
Page 3 and 4:
Sjoerd Bijker, Paul van de Laar, He
Page 5 and 6:
andstad: van sikkel tot hoefijzer 1
Page 7 and 8: Jaco Zuijderduijn In hetzelfde schu
Page 9 and 10: in hetzelfde schuitje 135 sievere c
Page 11 and 12: in hetzelfde schuitje 137 pelle een
Page 13 and 14: in hetzelfde schuitje 139 De zekerh
Page 15 and 16: in hetzelfde schuitje 141 Bovenloka
Page 17 and 18: Afb. 2 Detail Stadhuis Haarlem (geb
Page 19 and 20: in hetzelfde schuitje 145 inkomsten
Page 21 and 22: in hetzelfde schuitje 147 fronteerd
Page 23 and 24: Reinout Rutte met medewerking van K
Page 25 and 26: stadswording in holland (12de-14de
Page 39 and 40: Afb. 6 Plattegrond van Edam door Ja
Page 43 and 44: de randstad volgens de ranksize rul
Page 53 and 54: Vijfde tijdvak 1670-1795 inwoners 2
Page 55 and 56: Zesde tijdvak 1795-1940 inwoners 90
Page 57: de randstad volgens de ranksize rul
Page 61 and 62: Paul van de Laar en Kim Zweerink De
Page 63 and 64: Afb. 2 Station Haarlem, juni 2009.
Page 65 and 66: de randstad: een vreemde metropool
Page 71 and 72: Afb. 8 Catharijnesingel Utrecht, ju
Page 81 and 82: Harm Kaal Cultuur in de Randstad De
Page 83 and 84: cultuur in de randstad 209 vergelij
Page 85 and 86: cultuur in de randstad 211 Het publ
Page 87 and 88: cultuur in de randstad 213 zijdig e
Page 89 and 90: cultuur in de randstad 215 het Remb
Page 91 and 92: cultuur in de randstad 217 dance ha
Page 93 and 94: delta-stedenbouw - een vak apart 21
Page 95 and 96: Afb. 2 Colijnsplaat (tekening TU-De
Page 99 and 100: Afb. 5 Ontwerp Afsluitdijk, doorsne
Page 101 and 102: Afb. 7 Afsluitdijk, 2007. delta-ste
Page 105 and 106: Afb. 10 Plankaart Tweede Nota Ruimt
Page 109 and 110:
delta-stedenbouw - een vak apart 23
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
economische specialisaties en compl
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Vincent van Rossem Epiloog Het West
Page 129 and 130:
het westen des lands 255 1. behoud
Page 131 and 132:
het westen des lands 257 de “over
Page 133 and 134:
het westen des lands 259 De definit
Page 135 and 136:
Carin Gaemers en Femke Deen Tijding
Page 137 and 138:
262 tijdingen oproepen. Vooral vanu
Page 139 and 140:
264 tijdingen M.A.W. Gerding red.,
Page 141 and 142:
266 metamorfose van het gemaal was
Page 143 and 144:
Historische Vereniging Holland orga
Page 145 and 146:
Uitgeverij Verloren Martin Berendse
Page 147 and 148:
Vincent van Rossem (1950) promoveer
Page 149:
9 789070 403591
show all

2009-3 Randstad - Historische Vereniging Holland

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?