Management Scope 06 2006

Signalen 14
Tekst Jan Schoenmakers
MANAGEMENT SCOPE
Commissarissen als cheerleaders
Commissarissen bij Coca Cola krijgen een bonus in plaats van een vaste vergoeding:
tweehonderd duizend of niets.
Een primeur onder commissarissen: honderd procent variabele beloning. Dat heeft het frisdrankenconcern
Coca Cola in petto voor zijn non executive directors, zoals commissarissen in het Amerikaanse one-tier
systeem heten. Met ingang van dit jaar ontvangen de directors jaarlijks een aandelenpakket ter waarde van
175 duizend dollar, mits de onderneming haar winstdoelstellingen haalt: een jaarlijkse winstgroei van acht procent
over een periode van drie jaar. Die periode wil zeggen dat de toezichthouders geen dollarcent ontvangen
tot voorjaar 2009. En als de winstgroei niet wordt gehaald, krijgen ze helemaal niks voor hun toezichthoudende
werk in 2006.
De waarde van het pakket is gekoppeld aan de huidige aandelenkoers. Als over drie jaar de winst voldoende
is gestegen, wordt het pakket uitbetaald op basis van de dan geldende koers, vermeerderd met dividend. Als
Coca Cola goed boert, kan de beloning over 2006 makkelijk boven de tweehonderd duizend dollar uitkomen.
Of op nul dus.
Terwijl in de Nederlandse corporate governance-mores de onafhankelijkheid van de commissarissen zo ongeveer
het hoogste leerstuk is, denken die van Coca Cola de komende jaren maar aan één ding: hoe krijgen we
die winst hoog genoeg om onze aandelen te mogen incasseren?
Het all or nothing-besluit krijgt de zegen van niemand minder dan Warren Buffett, miljardair en de grootste
aandeelhouder van Coca Cola. Hij vindt het een ‘marvelous way’ om de belangen van directeuren en aandeelhouders
op één lijn te zetten. Anderen wijzen op het gevaar dat commissarissen het minder nauw zullen
nemen met risico’s en agressieve accountantspraktijken zullen kiezen. En ze zijn juist aangesteld om de executives,
die sowieso geneigd zijn naar de korte termijn te kijken, voor roekeloze daden te behoeden.
Voor wat hoort wat...
Onder CEO Lee Raymond van Exxon Mobil is de marktwaarde van ’s werelds grootste oliemaatschappij in
de afgelopen twaalf jaar verviervoudigd tot 375 miljard dollar. Exxon Mobil werd daarmee het meest waardevolle
bedrijf ter wereld. Raymond, die in december 2005 met pensioen ging, heeft in die twaalf jaar in
totaal 686 miljoen dollar verdiend, althans ontvangen. Dat is 144.573 dollar voor iedere dag die hij in het
hoofdkwartier van Exxon in Irving, Texas, heeft doorgebracht. Kortgeleden werd bekend dat Raymond
daarnaast voor zijn pensioen een lumpsum van 140 miljoen dollar heeft gekregen. Ook kan hij de komende
jaren nog 160 miljoen dollar vangen voor de aandelenopties die hij bezit. Dat is alles bij elkaar nog net
geen miljard.
Ronaldinho van Barcelona is de best betaalde voetballer ter wereld. Hij krijgt een dagvergoeding van grofweg
zestigduizend euro. Welnu, mijnheer Raymond kreeg per dag 144.573 dollar, dus veel meer dan het
dubbele. Wie zegt er dat managen geen topsport is?
Bewust maar niet
betrokken
De maatschappelijke invloed op bedrijven groeit,
zeggen ondernemers. Ze doen er weinig mee.
Ondernemers zijn zich bewust van de invloed die sociaal-politieke
factoren op hun bedrijven hebben, maar ze houden zich er
vervolgens nauwelijks mee bezig. Dit concludeert consultantsbureau
McKinsey in een recent onderzoek onder ruim vierduizend
directeuren in 116 verschillende landen. In grote meerderheid
onderschrijven ondernemers wereldwijd dat de rol van de
onderneming meer inhoudt dan het voldoen aan de financiële
wensen van de aandeelhouders. Dit vinden de onderzoekers
een opmerkelijke uitkomst, gegeven het nog steeds aanbeden
principe van aandeelhouderswaarde. Nog opmerkelijker vinden
ze het dat de meerderheid van de ondernemers de economische
invloed erkent van milieu, mensenrechten, privacy en andere
gevoelige zaken, maar daar vervolgens weinig mee doet.
Ondernemers noch hun bedrijven nemen deel aan het politieke
en sociale debat. Zij doen wel aan lobbyen en pr, maar geven
toe dat dit niet de meest effectieve instrumenten zijn om maatschappelijke
kwesties te benaderen. Zij zien deze zaken vaak als
risico’s, zelden als kansen. Maar wie ontwikkelingen op tijd in de
gaten heeft, kan veel concurrentievoordeel behalen. McKinsey
noemt als voorbeeld de Prius, de hybride auto van Toyota die op
tijd werd ontwikkeld om in te spelen op nieuwe regelgeving en
de vraag van consumenten. Merken en reputaties van ondernemingen
worden steeds meer onderhevig aan de verwachtingen
van belanghebbenden zoals klanten, aandeelhouders, de
overheid en het publiek. McKinsey heeft becijferd dat er op de
wereld sinds 1990 meer dan honderdduizend groeperingen van
burgers zijn opgericht, die zich bezighouden met productkwaliteit,
milieu, mensenrechten en consumentenzaken.
De persoonlijke inzet van de CEO is essentieel, vindt McKinsey.
Het noemt als voorbeeld John Brown, de bestuursvoorzitter
van British Petroleum, die via een beroemde toespraak in 1997
radicaal voor duurzaamheid koos als leidend principe voor de
oliemaatschappij. Een ander voorbeeld is Jeff Immelt, de CEO van
General Electric, die het thema van schone producten en lage
emissies persoonlijk uitdroeg. Op dit punt moeten de geïnterviewde
ondernemers toegeven dat zij niet toekomen aan een
persoonlijke benadering van maatschappelijke trends.
Hybride auto van Toyota
column
Topvrouweninitiatieven
Er zijn ruim honderd verschillende
initiatieven met een soortgelijk doel:
meer vrouwen aan de top. Natuurlijk,
slechts dertien procent van de
managementfuncties in het bedrijfsleven
wordt door vrouwen bekleed
en maar één procent van de commissarissen
in de top100 van Nederlandse
bedrijven is vrouw. Doodzonde. Daar
zal iedereen het erover eens zijn. Maar
een beetje gapen moet ik ook van
deze feiten. Ze komen zo vaak ter
tafel.
Hebben we 84 jaar nadat vrouwen,
net als mannen, stemrecht kregen honderd organisaties
nodig om zich daar druk over maken? Honderd verschillende
rekenmeesters en voorzitters die kamerleden en ministers
van hun werk houden om te lobbyen voor subsidies
- die ze terecht al een poosje steeds minder krijgen - en tot
vervelens toe allemaal dezelfde feitjes op tafel werpen en
dezelfde onderzoeken laten uitvoeren?
Dat allochtone vrouwen spreken over hun achterstand, is
voor te stellen. Maar ook zij helpen zichzelf er niet mee.
De regels in Nederland zijn niet ideaal. Voor niemand. Voor
moeders en vaders die zich op een carrière willen richten,
is het Scandinavische model (eerst meer verlof, dan fulltime
crèche) beter. Voor vrouwen over het algemeen geldt: er
wordt al zolang gezeurd over het old-boys network. Het is
weinig effectief. Is het niet een idee gewoon te proberen je
er tussen te wurmen?
Sekse zou natuurlijk geen drempel moeten zijn in het
bedrijfsleven. Net zo min als een lift, glijbaan of kruiwagen.
Kwaliteit is waar het om gaat en die wordt nu niet honderd
procent benut. Ik ben van mening dat meer vrouwen in de
top niet zomaar een doel is, maar een maatschappelijke
verandering. Het zou dus wijs zijn de krachten te bundelen
bij het streven naar het verwezenlijken van deze verandering.
En dan vervolgens niet samen gaan zeuren over
minder subsidies en achterstand. Maar met z’n allen in één
groot netwerk tips, trucs en steun bieden aan de carrièrevrouwen
die het gewoon willen maken.
Willem Hollander is voorzitter van het Nederlands
Centrum van Directeuren en Commissarissen
Reacties: whollander@managementscope.nl
JUNI 2006 15