Management Scope 06 2006

RONDETAFEL
Externe commissaris best,
wél zelf laatste woord
In hoeverre raakt corporate governance familiebedrijven? Vier
generaties bestuurders over de zin van onafhankelijke commissarissen.
“De commissaris fungeert als een goedkope adviseur.”
Eenennaam (Nyenrode), Westland (Westland Kaasgroep), Van Oord (Van Oord), Cees Janssen (interviewer) en Alewijnse (Alewijnse Groep)
42 MANAGEMENT SCOPE
Interviewer Cees Janssen | Tekst Marike van Zanten |
Fotografie Marco Bakker
Een toepasselijker ambiance voor een rondetafeldiscussie is nauwelijks
denkbaar: de ridderzaal van kasteel Nyenrode. Al had het
onderwerp van gesprek ook heel goed gepast in een prozaïscher
omgeving: aan de keukentafel. Dat is immers de plek waar in veel
familiebedrijven het wel en wee van de onderneming wordt besproken
en de belangrijkste besluitvorming plaatsvindt. De vier discussiedeelnemers
en hun familieondernemingen, bij elkaar ruim driehonderd
jaar bedrijfshistorie, zijn het stadium van de keukentafel echter
al lang ontgroeid.
Koos van Oord is de nestor van het gezelschap. Hij is voorzitter
van de directie van Van Oord, met een omzet van meer dan een
miljard euro een van de grootste baggerbedrijven ter wereld. Het
familiebedrijf, opgericht in 1868, fuseerde in 2004 met Ballast Ham
Dredging. De familie houdt 51 procent van de aandelen, de rest is in
handen van NPM Capital (27,5 procent) en BAM Groep (21 procent).
Het familiebelang bevindt zich momenteel in de overdracht van de
derde naar de vierde generatie. Van Oord is daarnaast commissaris
bij een Canadees familiebedrijf. Michiel Alewijnse was tien jaar lang
algemeen directeur van de Alewijnse Groep, een in 1901 opgericht
elektrotechnisch bedrijf voor de scheepvaart, utiliteit en industrie met
een jaaromzet van honderd miljoen euro en 950 medewerkers. Vier
jaar geleden werd hij opgevolgd door zijn broer en een extern directeur.
Na een interval van drie jaar trad hij toe tot de raad van commissarissen.
Ondertussen richtte hij MESA op, een adviesbureau voor
familiebedrijven. Alewijnse is daarnaast oud-voorzitter van FBNed,
Vereniging Familiebedrijven Nederland. Henny Westland vertegenwoordigt
als derde generatie de familie in de raad van commissarissen
van Westland Kaasgroep, bekend van merken als Maaslander en
Old Amsterdam. Het bedrijf werd opgericht in 1936 en heeft vanuit
Huizen met honderd medewerkers jaarlijks een omzet van ruim
honderd miljoen euro. Westland is daarnaast actief bestuurslid van
FBNextgened (Vereniging Familiebedrijven Next Generation). Fred van
Eenennaam is hoogleraar Strategy & Strategy Dynamics en voorzitter
van de werkgroep Corporate Governance van Universiteit Nyenrode.
Ook zijn ouders hadden een onderneming.
Discussieleider Cees Janssen, directeur van Navitas Capital: Zijn onafhankelijke
commissarissen zinvol voor familiebedrijven?
Van Oord: “De familie zelf zit met passie in de zaak en is emotioneel
verbonden met het bedrijf. Het is dan lastig om met de juiste afstand
naar het bedrijf te kijken. Vooral bij de overgang van de ene naar de
andere generatie, bij het benoemen van familieleden in de leiding
en bij het entameren van veranderingen. In dat soort situaties is een
onafhankelijke commissaris een waardevol klankbord.”
Van Eenennaam: “Juist op dat soort belangrijke momenten is een
onafhankelijke commissaris goed omdat hij of zij als niet-partijdig
wordt beleefd. Een familielid als commissaris wordt als het erop
aankomt vaak gezien als ‘de vader van’ of ‘de dochter van’. Daarom
ben ik voorstander van minimaal één onafhankelijke commissaris bij
familiebedrijven.”
Alewijnse: “Je kunt het ook omdraaien en zeggen dat er in de raad
van commissarissen minimaal één vertegenwoordiger van de familie
zitting moet hebben. Die vormt immers een direct communicatiekanaal
naar de familie en kan de verschillende partijen, zoals het
JUNI 2006 43