Management Scope 06 2006

Logisch denken in business software
www.accountview.com
Postbus 9400, 1006 AK Amsterdam, T: 020 355 2999, F: 020 617 1478, E: info@accountview.com
“Ik wil weten
wanneer wij
moeten
bijsturen”
Anouk van Kielberg, Financieel manager
Af-spiegelen
Het afspiegelingsprincipe blijft een frustrerende afspraak. De regeling die werknemers met vergelijkbare
functies in vijf leeftijdscategorieën opdeelt (15-25 jaar, 25-35 jaar, etc) en aan de hand daarvan ontslagen
verdeelt, is niet meer van deze tijd. Waarom kan een werkgever bij een reorganisatie niet gewoon afscheid
nemen van de werknemers (van welke leeftijd ook) die op dat moment aantoonbaar het minste bijdragen?
Een bedrijf dat reorganiseert, heeft het moeilijk. De overlevingskansen op langere termijn groeien als het de
mensen die onvoldoende productief zijn (met uitzondering, natuurlijk, van zieke werknemers) kan ontslaan.
Zo wordt een organisatie weer gezond.
Sterker nog, het is wat mij betreft de morele plicht van een werkgever om op zulke momenten te laten zien
dat hij het kaf van het koren kan scheiden. In de eerste plaats omdat domme generieke maatregelen als last
in-first out veel productieve werknemers ernstig demotiveren. Vaak vertrekt het talent uit zichzelf als het
ontdekt dat bij een reorganisatie niet de kwaliteit en de inspanning worden beloond, maar het aantal dienstjaren.
Daar doet het afspiegelingsprincipe niets aan af.
Ook naar de niet meer of onvoldoende productieve werknemers toe is duidelijkheid en eerlijkheid een
morele plicht. Het is niet leuk om te horen dat je niet meer nodig bent, maar de moeilijke omstandigheden
zorgen mogelijk voor enig begrip. Bovendien krijgen ze, als een en ander fatsoenlijk gebeurt, voldoende
geld mee om op zoek te gaan naar een nieuwe baan, een nieuw werkend bestaan. En zo, waarschijnlijk,
een beter bestaan. Want op een plek blijven zitten waar je niet meer serieus wordt genomen, daarvan wordt
niemand gelukkig.
Werknemers weten feilloos wanneer ze onvoldoende bijdragen
De bonden vinden dit soort redeneringen gevaarlijk. Werkgevers zouden een reorganisatie kunnen misbruiken
om van allerlei mensen af te komen. Terwijl goed ondernemerschap betekent dat ze daarvoor functioneringsgesprekken
moeten voeren en dossiers moeten bouwen. Ik vind dat wantrouwen misplaatst. Vroeger
moesten bonden opkomen voor de uitgebuite werknemer. Vroeger, want die muur tussen werknemer en
werkgever is gevallen. Het overgrote deel van de Nederlandse werknemers is prima in staat om verantwoordelijkheid
te nemen. Ze weten vaak feilloos wanneer ze onvoldoende bijdragen.
Mede dankzij het mooie werk van de vakbonden in de vorige eeuw zijn de meeste werknemers geëmancipeerd,
opgeleid, mondig. Daarom moeten de bonden een echte draai maken en zich gaan bedenken hoe
ze die moderne werknemer het beste kunnen bedienen. Dat betekent: minder energie naar het beschermen
van hun leden en het in stand houden van onduidelijkheid en oneerlijkheid. En meer energie naar het op tijd
weerbaar maken van werknemers.
Denk bijvoorbeeld aan al de duizenden internationale vrachtwagenchauffeurs die hun baan de komende
jaren gaan verliezen. Een moedige vakbond zou moeten zeggen: de Polen (en Tjechen en Hongaren) rijden
net zo goed en veel goedkoper, over vijf jaar moeten jullie ander werk doen. Laten we daar nu, nu jullie nog
productief genoeg zijn en geld verdienen, werk van maken en de juiste opleidingen en trainingen zoeken.
Zo zijn we de eindeloze martelgang van talloze reorganisaties via het afspiegelingsbeginsel voor.
Helaas, helaas. Dat doen ze niet. In de kern zijn de meeste vakbondsbestuurders natuurlijk bang voor hun
eigen toekomst en baan. Het idee alleen al dat je tegen trouwe leden moet zeggen dat hun werkzaamheden
door de tijd zijn ingehaald. Het vergt moed en lef om echt eerlijk te zijn.
Jeroen Smit is publicist/moderator, hij schreef de bestseller Het drama Ahold, het managementboek
van het jaar 2005 en was hoofdredacteur van FEM/De Week. Reacties: jsmit@managementscope.nl
column
JUNI 2006 21
Tekst Jeroen Smit