TNO-rapport - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

TNO-rapport | KvL/P&Z 2007.025 | Juli 2007 40 / 65
12 Effectiviteit: Hier geven we aan of er onderzoek naar de effectiviteit is gedaan,
welke uitkomstmaten werden gehanteerd en wat de resultaten waren. De
effectiviteit staat bij een instrument als er met dit instrument effectiviteitsonderzoek
is gedaan, maar feitelijk betreft het de effectiviteit van screening met dit instrument
in combinatie met de organisatie en invulling van het natraject (verwijzing,
diagnostiek en behandeling). De effectiviteit bepaalt in hoeverre er
gezondheidswinst geboekt wordt door het gehele screeningsprogramma. Zie ook
paragraaf 1.3.
13 Conclusie: Aan de hand van bovenstaande aspecten trekken we een conclusie of het
geschikt is als screeningsinstrument. Hierbij zijn vooral uitvoerbaarheid,
sensitiviteit en specificiteit belangrijk.
14 Referenties: Lijst van door ons gehanteerde referenties. Bevat zowel peer-reviewed
werk als werk afkomstig uit het grijze circuit.
In onderstaande paragrafen beschrijven we de instrumenten op basis van
uitvoerbaarheid en psychometrische eigenschappen voor zoverre deze bekend zijn. De
gerapporteerde effectiviteit van het screeningsproces waarbij het betreffende instrument
werd gebruikt behoort niet tot de testeigenschappen en is in hoofdstuk 4 beschreven.
5.2.1 Doel van de instrumenten
Alle genoemde screeningsinstrumenten, behalve de tweetalige Lexiconlijsten, zijn
ontwikkeld met het doel taalachterstand bij kinderen met Nederlands als eerste taal op
te sporen. De oorzaak van deze taalachterstand kan zowel een taalontwikkelingsstoornis
als een blootstellingsachterstand in de eerste taal zijn.
Alleen de tweetalige Lexiconlijsten zijn ontwikkeld en genormeerd voor meertalige
kinderen met een eerste taal anders dan Nederlands (nl. Turks, Tarifit-Berbers,
Marokkaans-Arabisch). Het zijn de enige instrumenten voor het opsporen van
taalontwikkelingsstoornissen bij deze groep.
Geen van de instrumenten is ontwikkeld voor het signaleren van een blootstellingsachterstand
bij kinderen met Nederlands als tweede taal. Overigens zijn door de JGZorganisaties
zijn wel protocollen ontwikkeld voor gebruik bij de beslissing om al dan
niet te verwijzen naar VVE-programma’s. Hierover gaat het tweede deelrapport.
5.2.2 Eigenschappen van de instrumenten: uitvoerbaarheid
We onderscheiden testen gebaseerd op mijlpalen in de ontwikkeling, testen gebaseerd
op woordenlijsten waarbij de ouders aan moeten kruisen welk woord of zinnetje het
kind zegt of begrijpt, en overige testen waarbij meestal een logopedisch
deskundigheidsniveau vereist is.
Er zijn vier instrumenten gebaseerd op mijlpalen in de ontwikkeling: GMS, SNEL, Van
Wiechenonderzoek en VTO taal 2-jarigen. Deze hebben inhoudelijk veel
overeenkomsten. Bijvoorbeeld SNEL, Van Wiechenonderzoek en VTO taal 2-jarigen
hebben alledrie het onderwerp lichaamsdelen: bij het Van Wiechenonderzoek en het
VTOtaal 2-jarigen instrument moeten kinderen de lichaamsdelen van een pop
aanwijzen, en in de SNEL is de vraag opgenomen “Kan uw kind 1 of meer
lichaamsdelen aanwijzen? (bijv. “Waar zit je neus?”)”. Het aantal woorden dat een kind
per zin gebruikt wordt bepaald bij allevier de testen.
GMS/SNEL. De GMS is een beknopt instrument gericht op taalproductie. Door
observatie van het kind en/of het stellen van gesloten vragen aan de ouders, aangepast
aan de leeftijd van het kind, onderzoekt de JGZ-arts of –verpleegkundige op elk