TNO-rapport - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

TNO-rapport | KvL/P&Z 2007.025 | Juli 2007 57 / 65
van spraak- of taalstoornissen daarom als gemeentelijke taak op het gebied van
opsporing en preventie door de JGZ vastgelegd.
Aanvullend dient opgemerkt te worden dat het voorkómen van taalachterstanden beter
is dan vroegtijdige opsporing ervan. Hiertoe zijn in de JGZ dan ook initiatieven
ontwikkeld, zoals taalstimuleringsprogramma’s voor 0- tot 2-jarigen. De gemeente is
opdrachtgever hiervoor. In het tweede deelrapport van dit project wordt gerapporteerd
wat er bekend is over de effectiviteit hiervan (Van der Ploeg et al, 2007). Verder zou
overwogen kunnen worden kinderen die een lage blootstelling (hoeveelheid en
kwaliteit) van het Nederlands hebben naar een peuterspeelzaal of voorschool te laten
gaan, waar Nederlands van goede kwaliteit wordt gesproken en het kind gestimuleerd
wordt (zie tweede deelrapport).
5. Wat is bekend over de effectiviteit van logopedische interventies bij kinderen met een
taalachterstand en kinderen met een spraakstoornis?
Niet alle problemen die een taalachterstand veroorzaken zijn effectief te behandelen. De
via de spraaktaalscreening op te sporen kinderen zouden de kinderen moeten zijn met
problemen waarvoor effectieve interventies beschikbaar zijn, die bovendien extra
gezondheidswinst geven als deze op jongere leeftijd dan gebruikelijk (dus zonder
screening) kunnen worden ingezet. De wetenschappelijke vakliteratuur beschrijft
interventies om fonologische stoornissen, expressieve en/of receptieve taalstoornissen te
verbeteren. Uit een meta-analyse kwamen goede aanwijzingen dat interventies gericht
op een deel van de groep kinderen met een specifieke spraaktaalstoornis effectief is,
namelijk therapie gericht op kinderen met expressieve moeilijkheden op het vlak van de
fonologie en woordenschat. Het gaat hierbij echter vooral om effectiviteit op korte
termijn. Effectiviteit op de langere termijn is onbekend door gebrek aan onderzoek
hiernaar.
6. Welke taal- en spraakscreeningsinstrumenten worden geselecteerd op basis van de
antwoorden van vraag 1-4 als meest geschikt voor landelijke implementatie? Als blijkt
dat er op basis van bestaande (kennis over) screeningsinstrumenten geen keuze
gemaakt kan worden, zullen de meest veelbelovende screeningsinstrumenten
geselecteerd worden voor een vervolgonderzoek.
De testeigenschappen sensitiviteit en specificiteit zijn uitsluitend beschikbaar voor het
VTO taal 2-jarigen instrument. Bij dit instrument is gekozen voor een hoge specificiteit,
ten koste van een erg lage sensitiviteit. Van de overige instrumenten zijn geen of geen
overtuigende gegevens over de sensitiviteit en specificiteit aanwezig. Inhoudelijk zijn
alle beoordeelde screeningsinstrumenten, behalve de tweetalige Lexiconlijsten,
ontwikkeld met hetzelfde doel, namelijk taalachterstand (door een ontwikkelingsstoornis
of door onvoldoende blootstelling) bij kinderen met Nederlands als eerste taal
op sporen. Het is dus niet mogelijk om een screeningsinstrument voor landelijke
implementatie te kiezen op basis van sensitiviteit en specificiteit of doel van de
instrumenten. Op basis van uitvoerbaarheid komt een aantal instrumenten in
aanmerking, nl. het Van Wiechenonderzoek, de SNEL, het VTO-taal 2-jarigen, de
Lexilijst Nederlands en de Lexilijst Begrip voor Nederlandstalige kinderen (zie vraag
3).
De tweetalige Lexiconlijsten zijn de enige instrumenten die werden ontwikkeld en
genormeerd voor meertalige kinderen met een eerste taal anders dan het Nederlands (nl.
Turks, Tarifit-Berbers, Marokkaans-Arabisch). Uitgebreider onderzoek naar de
normering ervan en vervolgens de testeigenschappen is echter nodig. Voor kinderen