TNO-rapport - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

TNO-rapport | KvL/P&Z 2007.025 | Juli 2007 54 / 65
bepaalde taal. Echter, als de blootstellingsachterstand een tweede taal betreft zijn er
geen aanwijzingen dat dit een risicofactor voor een specifieke of niet-specifieke
taalontwikkelingsstoornis zou zijn: normaal gesproken is er geen probleem met het
aanleren van een tweede taal.
Het gebruik van risicofactoren voor selectieve screening op taalachterstand in de eerste
taal (het screenen van alleen de kinderen met één of meer risicofactoren) is niet
geëvalueerd. Voor zover ons bekend is er geen lijst van specifieke risicofactoren
ontwikkeld die werkers in de eerste lijns gezondheidszorg kan helpen met deze
voorselectie.
2. Wat is bekend over de testeigenschappen van deze instrumenten? En bij gebrek aan
onderzoek: wat zijn de verwachtingen van experts hiervan?
Een beschrijving van de testeigenschappen van de verschillende instrumenten staat in
paragraaf 5.2 en in bijlage C. Van de psychometrische eigenschappen zijn vooral de
sensitiviteit en specificiteit van belang. Deze zijn nodig om te kunnen schatten hoeveel
kinderen voor vervolgonderzoek in aanmerking komen en hoeveel kinderen met een
taalachterstand gemist zullen worden bij de screening. Op basis van de bevindingen in
paragraaf 5.2 en bijlage C hebben we de volgende conclusies getrokken. Algemeen
geldt dat de psychometrische eigenschappen van de verschillende testen niet
rechtstreeks met elkaar vergelijkbaar zijn doordat er verschillende onderzoeksmethodieken
werden gehanteerd om tot de resultaten te komen. Verder concluderen we:
• Voor het VTO taal 2-jarigen instrument wordt een sensitiviteit van 24-52%
gerapporteerd, afhankelijk van de gekozen definitie voor taalachterstand. D.w.z. dat
de helft tot driekwart van de kinderen met een taalachterstand gemist wordt. De
bijbehorende specificiteit is 97-98%.
• De eigenschappen van de Lexilijst Nederlands, Lexiconlijsten Turks-Nederlands,
Tarifit-Berbers-Nederlands en Marokkaans-Arabisch-Nederlands, de Lexilijst
Begrip, en de SNEL zijn niet overtuigend of slechts deels vastgesteld. Bij geen van
deze instrumenten zijn sensitiviteit en specificiteit gerapporteerd.
• De eigenschappen van de N-CDIs Lijsten voor Communicatieve Ontwikkeling
Korte vormen, de NRT, en het Van Wiechenonderzoek zijn onbekend.
In de deskundigencommissie zijn de instrumenten niet systematisch besproken. De
leden die vertrouwd zijn met het beoordelen van testeigenschappen hebben in de meeste
gevallen zelf één of meer van de genoemde instrumenten ontwikkeld. Zij hebben hoge
verwachtingen over de eigen instrumenten.
3. Wat is de uitvoerbaarheid van elk van de instrumenten volgens de literatuur (en evt.
volgens inschatting van JGZ-artsen of uit een pilot-onderzoek)?
Een beschrijving van de uitvoerbaarheid van de verschillende instrumenten staat in
paragraaf 5.2 en in bijlage C. Op basis hiervan hebben we de volgende conclusies
getrokken:
• Zowel de GMS, Lexilijsten Nederlands en Begrip, de SNEL, het VTO taal 2-jarigen
instrument, en het Van Wiechenonderzoek komen op grond van het doel, de
doelgroep, en de uitvoerbaarheid in aanmerking voor gebruik door de JGZprofessionals
als instrument voor de algemene populatie Nederlandstalige 2- tot 3jarigen.
• GMS, Van Wiechenonderzoek en SNEL komen daarnaast ook in aanmerking voor
jongere en oudere kinderen. Voordeel van het Van Wiechenonderzoek is dat het
deel uitmaakt van het Basistakenpakket en dus al op grote schaal wordt gebruikt.