TNO-rapport - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

TNO-rapport | KvL/P&Z 2007.025 | Juli 2007 52 / 65
Sinds 2005 kunnen er nieuwe instrumenten voor kleuters zijn ontwikkeld die in dit
onderzoek naar wetenschappelijk onderbouwing moeten worden meegenomen. Daarom
hebben we in december 2006 een mail gestuurd aan alle 37 GGDen. Hierin werd
gevraagd of er sinds het vorige onderzoek nog andere instrumenten ontwikkeld en in
gebruik genomen zijn voor de screening op taalachterstanden of spraakstoornissen bij
kleuters. 25 (68%) van deze organisaties hebben gereageerd op de mail. Met deze
mailing zijn geen nieuwe instrumenten voor kleuters ontdekt die in het onderzoek
moeten worden meegenomen. Er zijn wel varianten op bestaande instrumenten
ontwikkeld om de kleuters te screenen. Dit was ook al duidelijk geworden uit het
eerdere onderzoek. De alternatieve methoden zijn echter niet gevalideerd of
gepubliceerd.
Uit de inventarisatie is verder duidelijk geworden dat er een grote variatie in de
uitvoering van de screening op taalachterstand en spraakstoornissen bij kleuters bestaat,
en dat er veel werk wordt verricht door de GGDen om een zo goed mogelijke
werkwijze te ontwikkelen.
Conclusie
Uit de inventarisatie van de huidige werkwijze bij de JGZ 0-4-jarigen en 5-6-jarigen
komt naar voren dat er op lokaal niveau zeer veel verschillende protocollen en
werkwijzes in gebruik zijn, met een variatie aan (combinaties van) instrumenten.
6.3 Huidige werkwijze in Vlaanderen 7
In Vlaanderen verzorgt Kind en Gezin de JGZ voor kinderen van 0 tot 3 jaar. De
taalontwikkeling wordt vastgesteld door op vaste leeftijden het Van Wiechenschema te
hanteren bij Kind en Gezin. Op enkele consultatiebureaus, maar zeker niet in heel
Vlaanderen, worden de N-CDI-lijsten of de verkorte vormen ervan gebruikt.
Een arts van Kind en Gezin geeft aan dat men op termijn graag iets wil hebben om beter
aan taalscreening te doen. Het Van Wiechenonderzoek leert hen dat dit niet voldoende
is, maar de N-CDI lijsten (lange vormen) zijn veel te uitgebreid. De verkorte vormen
heeft deze arts nog niet gezien.
Vanaf 2½ jaar gaan de kinderen in Vlaanderen naar school. Voor informatie, hulp en
begeleiding van leerlingen met betrekking tot o.a. de preventieve gezondheidszorg zijn
in Vlaanderen Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) opgericht. Leerlingen, ouders,
leerkrachten en schooldirecties kunnen een beroep doen op deze organisaties. Er is een
koepelorganisatie voor de 44 vrije centra voor leerlingenbegeleiding (VCLB), die het
katholiek onderwijs vertegenwoordigen. In dit onderwijs zit ongeveer 3/4 van de
leerlingen. Een medewerker van het VCLB heeft gereageerd op onze vraag naar
screening op taalachterstand en spraakproblemen bij schoolgaande kinderen. Zij meldt
dat er vanuit de koepel geen richtlijnen bestaan voor deze screening. Ze denkt wel dat
veel centra eigen instrumenten gebruiken, voornamelijk om articulatie te screenen. Een
aantal centra en scholen hebben een samenwerkingsverband met logopedisten. Verder is
er regionaal een grote diversiteit in terugbetalingsmodaliteiten door de ziekenfondsen,
waar de centra ook rekening mee houden bij het opsporen en verwijzen.
Uit dit antwoord blijkt wel dat er in Vlaanderen weinig standaardisering op het gebied
van het vroegtijdige opsporen van taalachterstand en spraakstoornissen is.
7 De auteurs danken Inge Zink en Karel Hoppenbrouwers (beide KU Leuven) voor deze informatie.