TNO-rapport - Vereniging van Nederlandse Gemeenten

TNO-rapport | KvL/P&Z 2007.025 | Juli 2007 42 / 65
Er zijn vijf instrumenten gebaseerd op woordenlijsten: de Lexilijst Nederlands, de
Lexiconlijsten Turks-Nederlands, Tarifit-Berbers-Nederlands en Marokkaans-Arabisch-
Nederlands en de N-CDIs korte vormen.
Lexi(con)lijsten. De Lexilijst Nederlands en de Lexiconlijsten Turks-Nederlands,
Tarifit-Berbers-Nederlands en Marokkaans-Arabisch-Nederlands zijn gebaseerd op een
lijst met woordjes en zinnetjes waarbij de ouders moeten aankruisen welke woordjes en
zinnetjes hun kind zegt. De eerste is gericht op de vroege taalontwikkeling in het
Nederlands. Hij is gebaseerd op een Amerikaanse lijst. Internationaal wordt op grote
schaal met dit type oudervragenlijsten gewerkt. De laatste drie lijsten zijn gebaseerd op
de Lexilijst Nederlands en bedoeld voor anderstalige peuters met Nederlands als tweede
taal. Alle zijn dus gericht op taalproductie. De Lexilijst Begrip meet het taalbegrip
doordat ouders moeten aankruisen welke woordjes en zinnetjes hun kind begrijpt. Bij
alle Lexi(con)lijsten vullen ouders thuis de lijst in. Het door middel van een normtabel
omzetten van ruwe scores in standaardscores kost de JGZ-professional ongeveer 1
minuut. We schatten dat de JGZ-medewerker in totaal 2-3 minuten bezig is met deze
lijsten. De lijsten voor anderstalige kinderen hebben als nadeel de matige respons van
ouders; onderzoek wees uit dat 54% van de vragenlijsten wordt ingevuld. Alle
Lexi(con)lijsten zijn onhandig in gebruik bij analfabetische ouders.
N-CDI. De N-CDIs korte vormen gaan ook uit van lijsten met woorden die in de taal
van jonge kinderen voorkomen waarna ouders het aantal aangekruiste items tellen. De
N-CDIs meten het communicatieniveau (begrip en productie) van kinderen van 16-30
maanden oud. Bij de groep van 30-37 maanden oud meet het instrument de
woordenschatproductie, grammatica, taalbegrip en de taalproductie algemeen. Het is
een van oorsprong Amerikaanse lijst die werd aangepast voor de Vlaamse situatie. De
lijst bevat hierdoor echter woorden die niet in Nederland door jonge kinderen gezegd
worden. Een voordeel is dat een eerste screening met de N-CDI korte vormen kan plaats
vinden, waarna de uitgebreidere N-CDI lange vormen gebruikt kunnen worden om een
afwijkend resultaat te bevestigen.
Andere instrumenten
NRT. De Nonsenswoord repetitietaak is bedoeld voor het beoordelen van
communicatievoorwaarden en van de eerste verbale en non-verbale communicatie bij
kinderen vanaf 3 jaar. Het kind wordt gevraagd nonsenswoorden na te zeggen. Het is
hierdoor bijzonder geschikt voor kinderen die meertalig worden opgevoed. Uitvoering
dient te geschieden door een logopedist. Daarom is deze lijst minder geschikt voor de
JGZ, waar deze expertise niet altijd aanwezig is (zie hoofdstuk 6), afnameduur is vrij
lang (10 minuten). Kortom, hoewel dit instrument voor zowel Nederlandse ééntalige als
ook voor meertalige kinderen is bedoeld, lijkt het niet geschikt als screeningsinstrument
voor de JGZ. Misschien is hij inzetbaar in een tweede fase van de screening
(bijvoorbeeld na voorselectie van een risicopopulatie), mits logopedie aanwezig is.
LSI, PPVT-III-NL, Taalstandaard. Er zijn drie instrumenten beoordeeld waarvan de
afnameduur meer dan 10 minuten is (LSI, Peabody Picture Vocabulary Test-III-NL,
Taalstandaard). Voor alle drie is een logopedisch deskundigheidsniveau vereist.
Hierdoor zijn ze alleen geschikt als eerste stap in een screeningsproces in de JGZ als er
voor elk kind een logopedist beschikbaar is in de JGZ. Dit is nu niet het geval (zie
hoofdstuk 6). We hebben besloten deze instrumenten wel mee te nemen in de
beoordeling. Overigens zouden ook de Reynell Test voor Taalbegrip en de Schlichting
Test voor Taalproductie (de testen die meestal als gouden standaard gebruikt worden)