De securitisatie van KFN - Stibbe

w 26254 18-10-2006 12:02 Pagina 9
Fiscale aspecten van de omzetting van afgewaardeerde vorderingen
stortingsplicht (omzetting) niet tot een winst leidt bij
de debiteur. 4 Ook de poging om dan winst bij de
schuldeiser te constateren in geval van een omzetting
mislukte. In 1973 oordeelde de Hoge Raad dat ook
bij de crediteur fiscaal geen winst valt te constateren. 5
Het heeft vervolgens tot 1990 geduurd voor de wetgever
ingreep.
De aanpak van de problematiek in het
verleden
De regeling tot en met het jaar 2000: aanpak bij de
crediteur
Bij de herziening van de deelnemingsvrijstelling
in 1990 werd voor het eerst een regeling in de Wet
Vpb 1969 opgenomen om de onevenwichtigheid ten
aanzien van afgewaardeerde vorderingen op te lossen.
De regeling behelsde een terugname ineens van het
door de crediteur genoten afwaarderingsverlies voor
de situaties dat als gevolg van een sfeerovergang of
anderszins de heffing over een latere waardestijging
illusoir gemaakt werd. De regeling, opgenomen in
artikel 13b (oud) Wet Vpb 1969 zag op de volgende
situaties:
• omzetting van de vordering in aandelenkapitaal;
• prijsgeven van de vordering;
• vervreemding van de vordering aan een verbonden
lichaam of verbonden natuurlijk persoon;
• overbrenging van de vordering naar een buitenlands
deel van de onderneming; of
• verkoop van de onderneming door de schuldenaar
aan de belastingplichtige of een met hem verbonden
lichaam.
Indien de schuldeiser of een daarmee verbonden
lichaam 6 ten tijde van de omzetting nog geen deelneming
had in de schuldenaar of indien de vordering
tezamen met de aandelen in de schuldenaar werd
overgedragen aan een derde, die vervolgens de vordering
omzette in aandelenkapitaal, bleef de sanctie van
artikel 13b (oud) Wet Vpb 1969 buiten werking.
Reden genoeg voor de staatssecretaris om zich te
heroriënteren op deze problematiek en met ingang
van 2001 een nieuwe regeling in te voeren.
De regeling in de jaren 2001 tot en met 9 december 2005:
aanpak bij de debiteur
Met ingang van 2001 werd een nieuwe regeling
voor afgewaardeerde vorderingen ingevoerd die over
een drietal artikelen werd verdeeld, namelijk artikel
12, 13b en 13ba Wet Vpb 1969. De staatssecretaris
wenste de problematiek voortaan aan te pakken op
het niveau van de schuldenaar. Daarvoor had hij twee
redenen. In de eerste plaats was hij van mening dat
omzetting van een vordering (economisch) gelijkgesteld
konden worden met een kwijtschelding. In de
tweede plaats wenste hij een sluitend systeem op te
zetten om vormen van misbruik te voorkomen.
Artikel 12 Wet Vpb 1969 zag voortaan op de
omzetting danwel het gaan functioneren als eigen
vermogen van een schuld en had als uitgangspunt dat
de schuldenaar bij omzetting van zijn schuld waarvan
de boekwaarde hoger is dan de waarde in het economische
verkeer van de daarmee corresponderende
schuldvordering winst in aanmerking moet nemen
voor het verschil. Een voorbeeld ter verduidelijking.
Indien een schuld met een nominale waarde van
EUR 1000 werd omgezet in aandelenkapitaal terwijl
de waarde in het economisch verkeer van de corresponderende
vordering op dat moment 600 7 bedroeg,
leidde de omzetting tot een fiscale winst van 400 bij
de schuldenaar. 8
Met ingang van 2001 zag artikel 13b Wet Vpb
1969 alleen nog op de vervreemding en overbrenging
naar een buitenlands ondernemingsvermogen van
9
O & F
Nr. 72 / oktober 2006
4 HR 25 juni 1969, BNB 1969/202. In HR 10 maart 1993, nr 28 508, BNB 1993/237 werd beslist dat ook ingeval geen sprake
is van een formele, maar een zogenaamde informele kapitaalstorting (bevoordeling van de dochtermaatschappij zonder storting op
aandelen) evenals bij de formele kapitaalstorting geen fiscale winst geconstateerd kan worden.
5 HR 26 april 1978, BNB 1978/140.
6 Een lichaam is op grond van artikel 10a, lid 4 Wet Vpb met de belastingplichtige verbonden indien (a) de belastingplichtige
voor ten minste een derde gedeelte belang in dat lichaam heeft,
(b) dat lichaam voor ten minste een derde gedeelte belang heeft in de belastingplichtige; of
(c) een derde voor ten minste een derde gedeelte belang heeft in dat lichaam, terwijl die derde ook voor ten minste een derde
gedeelte belang heeft in de belastingplichtige.
7 Bijvoorbeeld als gevolg van daling van de creditrating van de schuldenaar of rente- of valutawijzigingen.
8 Deze winst kon door de schuldenaar verrekend worden met eventueel aanwezige verliezen. In geval van een zakelijke kwijtschelding
kan een schuldenaar een beroep doen op de kwijtscheldingsfaciliteit van artikel 3.13 Wet IB 2001 juncto artikel 8 Wet
Vpb 1969, hetgeen betekent dat voor zover het voordeel van de kwijtschelding uitgaat boven de aanwezige verliezen, dit niet tot
de fiscale winst wordt gerekend en derhalve geen belasting is verschuldigd.Vreemd genoeg werd een dergelijke tegemoetkoming
niet getroffen voor de situatie van een omzetting, ondanks dat dit naar de mening van de staatssecretaris materieel gelijk te stellen
was aan een kwijtschelding.