Vademecum van het transversaal stedenbeleid

Grondslagen voor een transversaal federaal stedenbeleid
Vanuit deze vaststellingen werkte De Jonckheere een reeks beleidsvoorstellen uit om de fiscale onevenwichten
te corrigeren en ook om fiscale stimulansen te bieden aan de achtergestelde grootstedelijke gebieden.
Van de twaalf voorstellen werden er tot nog toe slechts drie gerealiseerd.
De eerste twee maatregelen, die betrekking hadden op de huisvesting in probleembuurten, werden ingeschreven
in de Programmawet van 8 april 2003. De maatregelen werden ontwikkeld door de kabinetten van
Grootstedenbeleid en financiën. De eerste betrof de toekenning van een beperkte belastingsvermindering
na verbeteringswerken aan een woning; de tweede het uitstel van de herschatting van het kadastraal inkomen
met zes jaar na vernieuwing van een woning.
Beide maatregelen zijn van toepassing in de zones voor positief stedelijk beleid, zoals bepaald in de studie
‘Sociale structuren en buurten in moeilijkheden’ van Prof. Kesteloot en Vandermotten 1 .
De lijst met de buurten in moeilijkheden was evenwel maar zes jaar geldig. Om de voortzetting van de maatregelen
te verzekeren moest na deze periode een actualisering van de lijst doorgevoerd worden. De basis
hiervan vinden we in een tweede studie van Kesteloot en Vandermotten 2 op basis van de Sociaal-Economische
Enquête 2001 (de vorige studie was nog grotendeels gebaseerd op gegevens van de volkstelling van
1991). Een nieuw Koninklijk besluit dat het toepassinggebied bepaalt op basis van de nieuwe lijst, moest voor
eind 2009 klaar zijn.
Ter voorbereiding van het nieuwe Koninklijk besluit werd een overleg tussen de administraties en de kabinetten
van Grootstedenbeleid en financiën opgestart. Op vraag van Grootstedenbeleid heeft de FOD Financiën
de gegevens verzameld m.b.t. het aantal aanvragen en de budgettaire impact. Het betreft hier enkel de
eerste maatregel m.b.t. de belastingsvermindering. Van 2004 (inkomsten 2003) tot 2007 (inkomsten 2006)
werden 8.942 aanvragen goedgekeurd voor een totaal bedrag van 3.837.560 €. Voor het aanslagjaar 2008
waren nog geen gegevens beschikbaar. In 2007 werden 2600 aanvragen goedgekeurd voor een bedrag van
1.260.445 €. Voor de budgettaire impact van het uitstel van de herschatting van het KI zijn geen gegevens
beschikbaar (het zal hoe dan ook een beperktere impact zijn).
Gezien het relatieve succes van de belastingsvermindering werd besloten tot een verlenging van de maatregel.
Een derde fiscale maatregel ten gunste van de steden die ook in de studie van De Jonckheere werd voorgesteld,
is het verlaagd tarief van 6 % voor afbraak en heropbouw van woningen in stadsgebieden.
De maatregel is van toepassing in 32 Belgische steden, maar hier betreft het wel het volledige grondgebied.
Er gaan stemmen op om de regeling uit te breiden tot alle steden en gemeenten, waardoor dan wel het stedelijk
karakter verloren zou gaan.
De studie van M. De Jonckheere bevatte nog andere voorstellen waarvan we de twee belangrijkste even belichten:
1. een algemene perequatie van de kadastrale inkomens 2. de toekenning van een deel van de aanvullende
gemeentebelasting aan de werkgemeente.
1. De algemene perequatie van het KI overstijgt natuurlijk de bevoegdheid van het stedenbeleid. Maar het is
wel interessant om de consequenties voor de eigenaars van woningen in de steden en voor de stadsfinanciën
te onderzoeken. Een aanpassing van de KI’s in de steden, zonder compensatie via de gemeentelijke
opcentiemen, zal wellicht tot verlaagde inkomsten voor de steden leiden. Anderzijds zouden andere criteria
voor het bepalen van de berekeningsbasis van het K.I., die het wonen in de steden gunstig zijn, kunnen
onderzocht worden. Zo zou men een onderscheid kunnen maken tussen de waarde van de grond en de
waarde van het bebouwd onroerend goed. Men zou ook rekening kunnen houden met bepaalde types van
onroerende goederen, met energiezuinigheid enz.
1 ‘Sociale structuren en buurten in moeilijkheden in de Belgische stadsgewesten’ C. Kesteloot (KUL) & C. Vandermotten (ULB) 2001
1 ‘Dynamische analyse van de buurten in moeilijkheden in de Belgische stadsgeweste’ C. Kesteloot (KUL), C. Vandermotten (ULB) en B. Ippersiel (ICEDD)
INL 18