Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie - Nederlandse Vereniging ...

Titel: Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0)Hyperglykemie, diabetes mellitus en hypertriglyceridemieDiabetes mellitus is onder te verdelen in diabetes mellitus type I en type II. Bij patiënten met schizofrenie komtdiabetes mellitus vaker voor dan in de algemene bevolking. Het is waarschijnlijk dat antipsychotica dieovergewicht veroorzaken een extra verhoogde kans geven op diabetes mellitus type II. Er zijn aanwijzingendat olanzapine en clozapine een hogere kans geven op diabetes dan klassieke antipsychotica en risperidon( 295 305 ). Ook hypertriglyceridemie komt bij sommige atypische middelen als complicatie soms voor. Lebovitz( 406 ) vermeldde in zijn review dat met name clozapine en olanzapine deze complicatie kunnen geven.Seksuele functiestoornissenAntipsychotica blokkeren sommige dopaminereceptoren en een van de dopaminerge zenuwbanen innerveertde hypothalamus: een deel van de seksuele bijwerkingen van antipsychotica hangt hier wellicht mee samen.Dopamineblokkade verhoogt de prolactinespiegel en dit is waarschijnlijk de oorzaak voor bijwerkingen alsgynaecomastie, galactorroe, menstruatiestoornissen en mogelijk ook libidoverlies ( 7 ), Antipsychotica gevendaarnaast ook erectie- en ejaculatieproblemen. De prevalentie van seksuele bijwerkingen van antipsychoticais onvoldoende bekend ( 645 ). Dit kan alleen onderzocht worden door seksuele bijwerkingen gedetailleerd uit tevragen ( 382 406 ). In de dagelijkse praktijk worden seksuele bijwerkingen vaak niet uitgevraagd vanwegegevoelens van schaamte bij zowel de patiënt als de behandelaar. Seksuele bijwerkingen zijn dosisafhankelijk:verlagen van de dosering helpt vaak. Het is aangetoond dat olanzapine, clozapine en quetiapine deprolactinespiegels minder laten stijgen dan klassieke antipsychotica en risperidon: mogelijk dat het gebruikvan deze antipsychotica minder aanleiding tot seksuele bijwerkingen geeft ( 7 381 382 ).Effecten op de aanmaak van bloedcellen/het immuunsysteemDe relatief hoge incidentie van granulocytopenie en agranulocytose bij gebruik van clozapine en de daarmeesamenhangende vereiste regelmatige protocollaire bepaling van het witte bloedbeeld zijn goedgedocumenteerd ( 372 ). De incidentie van deze en andere toxische effecten na toepassing van andereantipsychotica op de aanmaak van bloedcellen is dermate laag dat differentiatie van de ‘spontane achtergrondincidentie' problematisch is. Er zijn wel aanwijzingen dat fenothiazinen met alifatische zijketens(chloorpromazine, thioridazine) meer agranulocytose veroorzaken ( 372 ).Plotselinge hartdoodEen statistisch significant verhoogde kans op plotselinge hartdood bij patiënten met ernstige psychiatrischeaandoeningen is door diverse auteurs beschreven. Na de beschrijving van de verlenging van het QTc-intervaldoor diverse antipsychotica is gesuggereerd dat dit effect, dat berust op beïnvloeding van ionentransport doorhet celmembraan van hartcellen, een van de factoren zou kunnen zijn die de verhoogde sterfte zoudenkunnen verklaren. Nadere bestudering van dit effect heeft geleid tot maatregelen zowel door farmaceutischebedrijven als door registratieautoriteiten in diverse landen, met name bij sertindol, droperidol, thioridazine enpimozide. De klinische relevantie van enig effect van enig antipsychoticum op het QTc-interval blijftonduidelijk. Desondanks worden door veel auteurs meest vage waarschuwingen geuit en wordt het nut vanECG-controles gesuggereerd, maar in geen enkel onderzoek aangetoond ( 18 247 557 ).Een kleine kans op myocarditis of cardiomyopathie kan bij behandeling met clozapine ook leiden tot ernstigecardiale problemen en hartdood ( 370 ).Conclusies:Niveau 1Het is aangetoond dat hoogpotente klassieke antipsychotica indoseringen van rond de 10 mg haloperidolequivalenten perdag meer acute extrapiramidale bijwerkingen geven dan alleatypische antipsychotica.Niveau 3In 1 onderzoek bleek ook een betrekkelijk lage dosisGGZ-Richtlijnen - Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0) - 08-08-2008 98