Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie - Nederlandse Vereniging ...

More documents

Recommendations

Info

Titel: Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0)Het effect van individuele Boston-rehabilitatieDe Boston-rehabilitatiebenadering die in Nederland op grote schaal is ingevoerd, richt zich op doelen rondwonen, werk, dagbesteding, opleiding en sociale contacten. Vaardigheidstraining kan daarvan deel uitmaken.De supported employment, meer een organisatiemodel, wordt elders besproken (5.2), tezamen met desupported educa−tion.SamenvattingDe meeste onderzoeken naar (sociale)vaardigheidstraining zijn al wat ouder en meestal uitgevoerd in eenkliniek. Daarbij is over het algemeen wel vastgesteld dat er geleerd is en dat men na een jaar de stof nog weeten nog over de vaardigheden beschikt. De generalisatie van het geleerde naar het leven van alledag vormthet probleem. Het geleerde blijft steken in sessiegedrag en kan niet in nieuwe situaties benut of aangewendworden. Dit geldt in mindere mate voor Liberman-modules, zoals omgaan met medicatie en omgaan metpsychotische symptomen, omdat de vaardigheden niet zozeer gekoppeld zijn aan wisselende uiterlijkeomstandigheden, maar ziektegerelateerde omstandigheden. De eerste ervaringen met ‘Omgaan metverslaving' en ‘Omgaan met werk' zijn veelbelovend, maar kunnen nog niet op gepubliceerd bewijs vaneffectiviteit bogen.Sociale-vaardigheidstraining kan niet aanbevolen worden. Sociale vaardigheden zijn abstract van nature enmoeten gegeneraliseerd worden naar abstracte sociale cues. In allerlei situaties, bij zeer uiteenlopendegebeurtenissen en verzoeken, kan de vaardigheid nee-zeggen bijvoorbeeld adequaat zijn. Juist met dit soortinschattingen van situaties hebben mensen met schizofrenie problemen. Het lijkt daarom zinvoller omsociale-vaardigheidstraining altijd ter plekke te doen. Zo kunnen bij winkeltraining de sociale vaardighedenaan de kassa van de winkel in de eigen buurt getraind worden.De training van praktische vaardigheden in het kader van rehabilitatie, is nooit fatsoenlijk onderzocht en kanom deze reden dan ook niet aanbevolen worden. Verder onderzoek is absoluut noodzakelijk om de status‘onbewezen effectiviteit' te wijzigen.Ook de individuele Boston-rehabilitatie zal in de komende jaren op effectiviteit onderzocht moeten worden metgerandomiseerd gecontroleerde onderzoeken.Aanbevelingen:Het effect van Liberman-modulesDe evidentie voor de Liberman-modules is gering. De werkgroep adviseert toepassing ervan samen te latengaan met goede trials. De modules roepen over het algemeen goede reacties op bij de deelnemers, maarvooral de recente modules kunnen nog niet steunen op wetenschappelijke bevestiging van hun effectiviteit.Het effect van training van praktische vaardigheden ten behoeve van zelfstandig functioneren in desamenlevingTraining van praktische vaardigheden wordt niet door wetenschappelijke bewijzen voor effectiviteitondersteund of weerlegd. Deze interventie kan niet worden aanbevolen of afgewezen. Goede gecontroleerdeonderzoeken zijn noodzakelijk.Het effect van sociale-vaardigheidstrainingSociale-vaardigheidstraining als een aparte interventie wordt niet aanbevolen voor mensen met schizofrenie.Het effect van individuele Boston-rehabilitatieDe werkgroep stelt dat wetenschappelijk bewijs op basis van gecontroleerd onderzoek ontoereikend is en datdaarom de individuele Boston-rehabilitatie niet aan te bevelen en ook niet af te raden is. Allereerst is meer engerandomiseerd onderzoek noodzakelijk.Wetenschappelijke onderbouwing:Het effect van Liberman-modulesGGZ-Richtlijnen - Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0) - 08-08-2008 71
Het literatuuronderzoek is gedaan in Medline, Psychlit, Embase, Cinahl, met de trefwoorden ‘schizophrenia',‘social skills training', ‘medication management', ‘symptom management', ‘leisure time', ‘conversation skills',‘community re-entry'. Een vijftal RCT's is geïncludeerd.Kennis en vaardighedenHet is aangetoond dat de Community Re-entry module (een combinatie van ‘Omgaan met antipsychotischemedicatie' en ‘Omgaan met psychotische symptomen') en de module ‘Omgaan met antipsychotischemedicatie' in vergelijking met traditionele activiteitentherapie, holistische groepstherapie of standaardzorg leidttot een toename van kennis en vaardigheden aan het eind van de behandeling (N = 41; 188 ) , (N = 20; 267 ) , (N= 32; 23 ) en in mindere mate na 1 jaar follow-up ( 23 188 ).Sociaal-maatschappelijk functionerenEr is onvoldoende bewijs dat de Liberman-modules in vergelijking met andere actieve interventiesverbeteringen in sociale vaardigheden bewerkstelligen. Het sociaal functioneren verbetert (RehabilitationEvaluation Hall and Baker (REHAB); N = 32; 23 ) , (Social Adjustment Scale(SAS)-II;N = 80; 452 ) of juist niet(SAS-II; N = 20; 267 ), (SAS-II; N = 80; 433 ). Verbetering wordt gevonden bij voedselbereiding, beheer vanbezittingen en omgang met geld ( 433 ). De zelfverzorging kan wel (Marder e.a., 1996) of niet (Liberman e.a.,1998) toenemen. De omgang met familie, sociale activiteiten en vrijetijdsbesteding nemen alleen toe als demedicijndosering actief verhoogd wordt bij prodromen, en niet als placebo gegeven wordt ( 452 ).Geen verbeteringen worden gevonden bij werkvaardigheden, huishoudvaardigheden, recreatie en vrije tijd,hygiëne, zelfverzorging, zorgen voor eigen gezondheid, vervoersvaardigheden, het vinden en behouden vanwerk ( 433 452 ).De Liberman-modules (medicatie, symptomen, vrije tijd en conversatievaardigheden) vergeleken metactiviteitentherapie leiden niet tot verschillen in zelfwaardering (Rosenberg Self-Esteem Scale) en kwaliteit vanleven (Lehman Quality of Life Scale) ( 433 ).ZiekenhuisverblijfEr zijn aanwijzingen dat de Community Re-entry module (een combinatie van ‘Omgaan met antipsychotischemedicatie' en ‘Omgaan met psychotische symptomen') in vergelijking met traditionele activiteitentherapie leidttot een afname van het aantal ziekenhuisdagen na een jaar follow-up ( 23 ).Psychiatrisch toestandsbeeldEr is bewijs dat de Liberman-modules geen verbetering brengen in het psychiatrisch toestandsbeeld aan heteind van de behandeling ( 188 267 23 ) en na een jaar follow-up ( 23 ). Er zijn aanwijzingen dat er geen verschil istussen Liberman-modules en ondersteunende groepstherapie in het aantal symptoomexacerbaties in heteerste en tweede jaar na het begin van de behandeling, ongeacht dosisverhoging bij toename van prodromen( 452 ).Het effect van training van praktische vaardigheden ten behoeve van zelfstandig functioneren in desamenlevingEr is een Cochrane-review over de training van praktische vaardigheden ( 528 ). Slechts twee onderzoekenkonden daarin worden geïncludeerd ( 81 96 ). Beide onderzoeken hadden een trainingsprogramma voor diversevaardigheden, zoals interpersoonlijke vaardigheden, zelfverzorging en persoonlijke hygiëne,stressmanagement, voedselbereiding, beheer van financiën, en tijdsbesteding. De controlegroepen haddeneen traditioneel ‘rehabilitatieprogramma', bestaande uit recreatieve activiteiten, creatieve therapie enbezigheidstherapie. De intensiteit van het programma in de studie van Brown & Munford was 4 uur per dag, 5dagen per week, gedurende 7 weken. Campbell & McCreadie beperkten zich tot 4 wekelijkse zittingen van 1uur gedurende 12 weken. In totaal waren er slechts 38 personen gerandomiseerd over 2 condities.Standaarddeviaties tonen dat nogal wat data scheef verdeeld zijn. Betrouwbare conclusies kunnen nietworden getrokken.Het effect van sociale-vaardigheidstrainingTitel: Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0)De zoekstrategie heeft zich beperkt tot de recente systematische review van Pilling e.a. ( 563 ) , die ookovergenomen is in de NICE-richtlijn ( 519 ). De review van Pilling e.a. omvat 8 trials ( 52 170 217 290 433 442 452 553 ).De NICE-richtlijn voegt daar 1 recenter onderzoek ( 154 ) aan toe en komt tot 436 deelnemers.Er is onvoldoende bewijs dat sociale-vaardigheidstraining in vergelijking met standaardzorg of anderepsychologische interventies de kans op relaps of heropname beïnvloedt na 1 jaar behandeling (versusstandaardzorg: N = 64; RR = 1,14; 95%-BI 0,52-2,49; versus andere behandelingen: N = 80; RR = 0,94;95%-BI 0,63-1,40).Er is onvoldoende bewijs dat sociale-vaardigheidstraining in vergelijking met andere psychologischeGGZ-Richtlijnen - Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0) - 08-08-2008 72
Page 1 and 2:
MULTIDISCIPLINAIRE RICHTLIJN SCHIZO
Page 3 and 4:
InhoudsopgaveDiagnostiek van Schizo
Page 8 and 9:
Specifieke inleidingRichtlijntekst:
Page 10 and 11:
• Hoe kunnen (de risico's van) bi
Page 12 and 13:
met onderlinge afhankelijkheid van
Page 14 and 15:
Titel: Multidisciplinaire richtlijn
Page 16 and 17:
Willets & Leff ( 734 ) concludeerde
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
gezondheidszorg, maatschappelijke o
Page 22 and 23:
Ervaring van patiënten (en familie
Page 24 and 25:
Page 26 and 27: Omdat mensen met schizofrenie mogel
Page 28 and 29: Hulpverleners realiseren zich dat o
Page 30 and 31: Praktische ondersteunende intervent
Page 32 and 33: Titel: Multidisciplinaire richtlijn
Page 36 and 37: fout-positieve bevindingenTitel: Mu
Page 40 and 41: Het 22q11 - deletiesyndroomTitel: M
Page 46 and 47: Casemanagement (CM) en assertive co
Page 50 and 51: Cochrane-meta-analyse werd de opnam
Page 52 and 53: herhalingsopnames (OR = 0,63; 95%-B
Page 56 and 57: training vooraf, maar recent gaat d
Page 62 and 63: Overige overwegingen:Het effect van
Page 68 and 69: gezondheid gedurende een periode va
Page 70 and 71: Het effect van psycho-educatieTitel
Page 72 and 73: MedicatietrouwVolgens de Cochrane-r
Page 78 and 79: interventies leidt tot een verbeter
Page 90 and 91: FarmacotherapieRichtlijntekst:Dit h
Page 100 and 101: patiënten die géén antipsychotic
Page 112 and 113: olanzapine zijn het beste onderzoch
Page 122 and 123: Schema's uitgangspunten behandeling
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
een rol, waaronder de ziektelast (
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
is best? Schizophrenia Bulletin, 20
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
732 - WiersmaWiersma, D., Giel, R.,
Page 190 and 191:
Bijlagen1. OrganisatiestructuurGGZ-
Page 192 and 193:
SecretarisMw.drs. C. van der Veen (
Page 194 and 195:
NotitiesIndeling van de literatuur
show all

Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie - Nederlandse Vereniging ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?