Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie - Nederlandse Vereniging ...

Titel: Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0)bijzondere kwaliteiten van clozapine steeds duidelijker werden en clozapine als een atypisch antipsychoticumwerd betiteld, gingen researchgroepen in de farmaceutische industrie op zoek naar de farmacologische basisvan het onderscheid tussen clozapine en de overige antipsychotica. Tot op heden is er geen volledigbevredigende verklaring gevonden. Als gevolg van deze inspanningen zijn sindsdien wel diverseantipsychotica ontwikkeld met als gemeenschappelijk element een reductie van de kans op extrapiramidalebijwerkingen bij ten minste gelijke antipsychotische effectiviteit. Deze nieuwere antipsychotica worden vaakaangeduid met ‘atypisch'. Er zijn goede argumenten om deze nieuwere farmaca en de eerder ontwikkeldemiddelen niet te dichotomiseren in klassiek versus atypisch, omdat de kans op extrapiramidale bijwerkingengeen ja-nee-fenomeen betreft, maar een continu variabele eigenschap betreft. Toch wordt in veel literatuurover de behandeling met antipsychotica een grove indeling in klassieke versus atypische antipsychoticagehanteerd, waarbij de beschrijvende termen ‘tweedegeneratieantipsychotica', ‘moderne antipsychotica' en‘atypische antipsychotica' hebben gebruikt.In deze richtlijn zal, op goeddeels arbitraire gronden, gesproken worden van klassieke respectievelijkatypische antipsychotica. De voor- en nadelen van de verschillende definities van atypische kwaliteiten vanantipsychotica vallen buiten het bestek van deze richtlijn. Deze zijn elders uitgebreid besproken ( 361 485 ).Hoogpotente klassieke versus laagpotente klassieke antipsychoticaOver de indeling in hoogpotente klassieke versus laagpotente klassieke middelen bestaan geen belangrijkemeningsverschillen. De indeling van de klassieke middelen in hoogpotente en laagpotente middelen impliceertgeen verschil in effectiviteit, doch louter een aanduiding die gerelateerd is aan het aantal milligrammen dienodig zijn voor de antipsychotische werking. De hoogpotente klassieke middelen hebben, vergeleken met delaagpotente klassieke middelen, doorgaans minder anticholinerge, anti-alfa-adrenerge en antihistaminerge(neven)effecten; waarschijnlijk op grond van de ‘ingebouwde' anticholinerge werking hebben de laagpotenteklassieke middelen doorgaans iets minder extrapiramidale bijwerkingen dan de hoogpotente klassiekemiddelen.Conclusies:Niveau 4De werkgroep heeft gekozen voor een pragmatische aanpak,waarbij de in Nederland meest gebruikte middelen uit de groepatypische farmaca - waarover brede consensus bestaat - als‘atypische antipsychotica' worden aangeduid (clozapine,risperidon, olanzapine, quetiapine, sertindol).Overige overwegingen:Tot deze groep behoren ook middelen die mogelijk op korte termijn beschikbaar zullen komen, maar op ditmoment nog niet in Nederland beschikbaar zijn en daarom niet verder besproken zullen worden. Sulpiridewordt in sommige bronnen wel, in andere niet als ‘atypisch' gekenschetst. Op grond van de beperkte evidentiein een toonaangevende meta-analyse ( 638 ) wordt sulpiride in deze richtlijn niet behandeld onder de ‘atypischeantipsychotica'.De invloed van cliëntenperspectief op de keuze voor eenantipsychoticumRichtlijntekst:De subjectieve ervaring van de symptomen van schizofrenie enerzijds en van de effecten vanantipsychotische medicatie anderzijds zijn belangrijke bepalende factoren voor de uiteindelijke therapietrouwen voor het beloop van de ziekte. Hoewel er al ten minste vijfentwintig jaar geleden ( 579 ) is gepleit voor hetbelang van de evaluatie van de subjectieve beleving van de behandeling met antipsychotica, is dit in depraktijk van alledag nog maar mondjesmaat doorgedrongen.Aanbevelingen:De betere subjectieve aanvaardbaarheid van de atypische antipsychotica vergeleken met relatief hogedoseringen van de klassieke middelen ondersteunt in beperkte mate hun toepassing als middelen van eerstekeus. Individuele factoren die in dialoog tussen patiënt en behandelend arts meegewogen kunnen en moetenGGZ-Richtlijnen - Multidisciplinaire richtlijn Schizofrenie (1.0) - 08-08-2008 86