Concept Richtlijn Ovariumcarcinoom - Oncoline

De commissie is van mening dat zorg en behandeling gericht op psychosociale klachten zoals angst,depressie misselijkheid en braken een bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van leven van depatiënten.Het verdient aanbeveling om tijdens de behandeling van het ovariumcarcinoom de patiënten op dehoogte te stellen van de mogelijkheid tot psychosociale zorg.De commissie is dan ook van mening dat het aanbeveling verdient om tijdens de behandeling van hetovariumcarcinoom psychosociale begeleiding, indien gewenst, uit te laten voeren door eenverpleegkundig specialist oncologie, psycholoog of een geestelijk verzorger.Literatuurbespreking:Leidt structurele begeleiding door een gespecialiseerd psychosociale hulpverlener(seksuoloog, maatschappelijk werker, psycholoog, verpleegkundig specialist oncologie,diëtist, geestelijk verzorger) tot een verbeterde kwaliteit van leven bij patiënten tijdens en nade behandeling?InleidingDe diagnose kanker en de behandeling heeft niet alleen gevolgen voor het lichamelijk functioneren.Psychische problemen kunnen zich op verschillende momenten tijdens de ziekte meer of mindervoordoen. Vrouwen die worden geconfronteerd met ovariumcarcinoom zijn vaak al in een verdergevorderd stadium van de ziekte. Op het moment dat de diagnose pas bekend is kunnen gevoelensvan angst, depressie en hevige emoties op de voorgrond komen te staan. Lichamelijke problementreden vooral in sterke mate op tijdens behandeling, zoals tijdens de behandeling met chemotherapieen in de terminale fase van de ziekte (Haes de 2001). Er zijn aanwijzingen dat kanker gepaard gaatmet een verminderde kwaliteit van leven bij diagnosestelling en tijdens de behandeling, maar dat erdaarna weinig verslechtering wordt gerapporteerd (Edlinger 1998). Een verklaring hiervoor is hetfenomeen "response-shift", dat wil zeggen dat patiënten hun referentiekader van ‘goede' kwaliteit vanleven bijstellen. Onderzoek naar kwaliteit van leven specifiek bij vrouwen met ovariumcarcinoom laatzien dat 33 % van de patiënten last heeft van angst en depressie (Kornblith 1995). Terwijl eenverminderde fysieke conditie vaak invloed heeft op het psychische welzijn.Veel studies over kanker maken gebruik van ziektespecifieke meetinstrumenten. Binnen de EuropeanOrganisation for Research and Treatment of Cancer(EORTC) is de EORTC-QLQ-C30 ontwikkeld.Naast dit kwaliteit-van-leven meetinstrument zijn er modules ontworpen voor verschillende typenkanker zoals de EORTC OV28 (EORTC 2007) die specifiek is voor ovariumcarcinoom. In deonderzochte literatuur wordt weinig melding gemaakt van deze meetinstrumenten.Er zijn geen studies die het effect van interventies hebben geanalyseerd voor alleenovariumcarcinoom patiënten. Er zijn verschillende studies gedaan naar de effecten van psychosocialeinterventies bij borstkankerpatiënten en bij heterogene groepen kankerpatiënten. Deze studiesbetroffen vooral interventies gericht op symptoommanagement.De uitkomstmaten variëren per onderzoek en betreffen:• Kwaliteit van Leven• Angst• Depressie• Stemming• Misselijkheid en braken• Pijn• Coping• KennisSamenvatting van de literatuurArving (2007) deed een randomized controled trial bij borstkanker patiënten. Uitgangsvragen: Zijn erverschillen in kwaliteit van leven, angst, depressie en posttraumatische stress tussen patiënten diebegeleid worden door een verpleegkundige of psycholoog en patiënten die standaard zorg krijgen enzijn er verschillen wat betreft het gebruik van algemeen verkrijgbare psychosociale zorg?Resultaten: De interventiegroepen verbeterden meer dan de controlegroep met betrekking tot slapenen financiële zorgen. Patiënten in de interventiegroepen hadden minder last van indringende