Utdanning nummer 07 2013 - Utdanningsnytt.no

More documents

Recommendations

Info

– Fri leik inn, skjemaveld 22 | UTDANNING nr. 7/12. april 2013 Reportasje – Leik utan læringsmål er spill av tid. Det er uvesentleg korleis barna har det. Slik er det blitt etter at politikarane gjorde barnelivet til eit målbart produkt, meiner forskar og pedagog Jan Kampmann. TEKST Ingebjørg Jensen Psykologen fekk nokre hundre førskulelærarar i Bergen til å gløde med sitt foredrag om ny forsking frå han og dei andre forskarane ved Center for Barndoms-, ungdoms- og familielivsforskning, Roskilde Universitet i Danmark. Forskarane har bokstaveleg tala kikka barnehagebarna over skuldrene. Dei ville sjå barnehagen frå barnas synsstad. Då er møtet med andre barn det viktigaste. For ganske snart byrjar barna kartlegging av roller og posisjonar, og med å orientere seg i og avkode det barnesosiale landskapet. – Dei vaksne si rolle er å lage gode rammer, for å hjelpe barna til eit godt kvardagsliv i barnehagen, til å fi nne ut kven dei er og kva dei ønskjer å kunne. Dei vaksne skal vere gode og engasjerte rekvisitørar, ut ifrå kva barna held på med. Leiken som «prøverom» Den sosiale avgrensinga byrjar alt i garderoben om morgonen: Barna ser seg om og byrjar forhandlingane om leiken, men først kjem førforhandlingane. I dei etablerer barna ei fysisk avgrensing av «leikerommet» og av kven som skal vere med: – «I dag er det eg som skal vere prinsessa, for du var det i går». «Om eg ikkje får vere prinsesse, vil eg ikkje vere med!». Førforhandlingane kan ta frå 10 til 30 minutt. Nokre gonger såg vi at det pedagogiske personalet blanda seg inn og sa at «alle skal vere med», eller dei bad ungane slutte å krangle og tok dei med til fi ngermaling, sa Kampmann. – Vaksne ser ofte ikkje dei sosiale søkjeprosessane og dei fi ne utvekslingane barna er inne i under leiken. Særleg brukar jentene mykje tid på førforhandlingane. Vi to mannlege forskarar såg på det med eit typisk mannleg blikk, og tenkte: «Kvifor i h … kan dei ikkje berre gå i gang med å leike?» Vi skjøna lettare gutane sine kodar: Dei møttest om morgonen, og ein sa: «Skal vi leike?». «Ja!», svara tre gutar. Ein halvtime seinare ropte ein ut i rommet: «Skal vi leike Zorro?» Så dukka alle tre opp og sette i gang. Kampmann er imponert over korleis barna kan halde gåande eit leikeforløp over lang tid, medan dei vekslar mellom å vere skodespelarar og regissørar. – Når dei tar regien, snakkar dei i fortid, til dømes: «… og så blei babyen frekk…». Men så ser vi at han som skal vere baby, ikkje har styr på kodane, og blir frekk før han skal, for så å gløyme det når han skal. Dei må bli gode på å tileigne seg kulturelle kodar for å unngå å vere elefanten i glasbutikken, noko vi vaksne ofte blir. Leiken er eit «prøverom» der dei leikar med identitetar utan å bli stilt til ansvar, men det er ikkje «berre leik»: Dei må heile tida passe på kva dei gjer, så dei ikkje blir kasta ut! Barna må heile tida avstemme seg i høve til kvarandre. Barnehagekamp om verdiar Kampmann fl yttar så barneperspektivet over frå livet i barnehagen til barnehagen som kulturell kamparena. – I Danmark handla det fram til 1995 berre om kvantitet. Pedagogane hadde defi nisjonsmakta. No har politikarane tatt kontrollen gjennom nasjonale læreplanar, standardiserte formålsparagrafar og krav til dokumentasjon og evaluering. Læringsretorikken har tatt over: Vi kan i dag ikkje snakke om leik utan å kople det til læring. Det nyttar ikkje at pedagogane seier «vi gjer så mykje spennande her og barna trivst», om det ikkje er målbart. Barnet blir redusert til tal. Og problem er usynlege, dersom dei ikkje er ein målbar verdi. Medan politikarane talar fi nt om profesjonalisering, skjer det ein avprofesjonalisering, og ei avlegitimering
et ut! Barna må få utfalde seg i fri leik, utan krav om læringsmål, er bodskapen frå danske forskarar. ILL.FOTO: ERIK M. SUNDT Den danske psykologen Jan Kampmann har forska på barnehagen frå barneperspektivet. Han ønskjer seg pedagogar som tek attende retten til å definere kvalitet i barnehagen, og lærarutdanningar som ikkje lar seg fange av New Management-tenkinga. FOTO: INGEBJØRG JENSEN av barnas eigne søkeprosessar, seier Kampmann, som vil at pedagogane skal kjempe for å få attende definisjonsretten og få bort «skolifiseringa» av barnehagen, og stille krav til lærestadene. I Danmark tilbyr no nokre lærarutdanningar kurs i korleis gjere språktestar og evalueringar. – Det blir ei legitimering av New Managementtenkinga. Utdanningsinstitusjonane bør heller jobbe med å gjenerobre evalueringa som pedagogisk reiskap som tener barna. – Heller ein barnehage frå 1986 enn frå 2013 Eit panel der ein hadde venta at byrådspartiet Høgre fekk kjørt seg, blei litt amputert då Høgre let vere å møte. Igjen frå bystyret sat Kristin Akselberg, Ap, som i Bergen har teke kampen opp mot oppløysinga av bemanningsnorma, og planane om å kutte i areal. Frå salen kom det kvasse ord mot tilhøva. – Då eg var ferdig utdanna rundt 1980, var leik essensen i barnehagen. Vi skulle vere rekvisitørar for barnas leik. I dag er det heilt andre ting eg skulle hatt med meg under utdanninga, til dømes å fylle ut skjema. Eg ville heller hatt mine barnebarn i ein barnehage anno 1986 enn 2013!, sa Elisabeth Nordstrand, styrar i Os barnehage, medan før skulelærar Kjersti Bernes i Kristianborg barnehage i Bergen sakna politikarar som lyttar og spør kva dei treng. – Vi rekk ikkje over med all dokumentasjonen dei krev ovanifrå. Ja, 6000 utdanna førskulelærarane er ikkje i yrket, men kvifor skulle dei kome tilbake til eit yrke dei veit dei brenn seg ut i, før dei har vore der eitt år! – Vi vil ha den frie leiken attende, seier Marit Johannessen, Trude Brenna Åsen, Hege Råheim, Elisabeth Nordstrand og Lisbeth Markussen, alle frå Lysekloster barnehage i Os kommune, med unnatak av Nordstrand, som kjem frå Os barnehage. FOTO: INGEBJØRG JENSEN Fleire hundre frammøtte førskulelærarar blei inspirerte av Jan Kampmanns oppmoding om å la barna få utfalde seg i fri leik, utan krav om læringsmål. FOTO: INGEBJØRG JENSEN Kjersti Bernes frå Kristianborg barnehage i Bergen vil ha politikarar som lyttar til pedagogane, i staden for stadig fleire krav om evaluering ovanifrå. FOTO: INGEBJØRG JENSEN 23 | UTDANNING nr. 7/12. april 2013
Page 1 and 2: Min favorittlærer | 20 Idealistens
Page 3 and 4: Utdanning på nettet På Utdannings
Page 5 and 6: Tilsyn med barnevernet førte til p
Page 7 and 8: ng Lærer barnehagebarn om sex og s
Page 9 and 10: Bekymret over flukt fra tømrerlinj
Page 11 and 12: Da er det klart - norske skoleeleve
Page 14 and 15: 14 | UTDANNING nr 7/12. april 2013
Page 16 and 17: Hovedsaken DE UTSATTE ELEVENE - Jeg
Page 18 and 19: Dikt 18 | UTDANNING nr 7/12. april
Page 20 and 21: FOTO BO MATHISEN Eleven Hvem Audun
Page 24 and 25: Aktuelt Nokon for dei som treng Kve
Page 26 and 27: 26 | UTDANNING nr. x/x. xxx 2011 Fo
Page 28 and 29: Skipark Alle elevene som går på s
Page 30 and 31: Petit PERSONALROMMET av Jorunn Hant
Page 32 and 33: Aktuell bok ANMELDT AV Liv Bøyesen
Page 34 and 35: 34 | UTDANNING nr. 7/12. april 2013
Page 36 and 37: Innspill En fi nsk leksjon 36 | UTD
Page 38 and 39: Til «De nye spesialskolene/Svært
Page 40 and 41: Disiplin 40 | UTDANNING nr. 7/12. a
Page 48 and 49: Annonser Øst-Norge Fredrikstad er
Page 50 and 51: Annonser Øst-Norge/Vest-Norge/ Nor
Page 52 and 53: Annonser Kunngjøringer PP-klinisk
Page 54 and 55: Minneord Hans Peter Gamnes Lørdag
Page 56 and 57: Fra forbundet Utdanningsforbundet R
Page 58 and 59: Fra forbundet Dette spør medlemmen
Page 60: Nytt engelskverk for barnetrinnet

Utdanning nummer 07 2013 - Utdanningsnytt.no

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?