journal of turkology research tubar volume_31

228
TÜBAR-XXXI-/2012-Bahar/Dr. Đbrahim Đ. ÖZTAHTALI
dırma muhabirimizden mektup”, ifadelerinden anlaşıldığına göre gazete
yönetiminin Bursa’nın hemen bütün ilçeleri ile yakın vilâyetlerde muhabirler
bulundurmaktadır.
Gazetenin sahibi Murad Emrî Efendi faal, becerikli bir işadamıdır.
Bir taraftan matbaa işletmiş, bir taraftan da aynı yerde bir kitaphane ile
ayrıca Bursa gazetesini idare etmiştir. Vilayete ait resmî ilanlar daha ziyade
Hüdâvendigâr gazetesinde yayımlanmıştır. Murad Emrî Efendi
Bursa gazetesi ile Bursa’da bir ilki daha gerçekleştirerek Bursa’daki ticarî
çevrelere özel ilân-reklam fikrini kabul ettirmiş, Bursa gazetesinin hemen
her nüshasında “Đlânat” başlığı altında özel ilânlara yer vermiştir. Bu
ilânlardan biri Cezayirlizâde Şekerci Rızâ Bey tarafından verilmiştir.
Đlânda şekerci dükkânında bulunan tüm reçel, şurup ve şerbetlerin isimleri
sayılmıştır. Bunlar arasında günümüzde Bursalıların bilmedikleri “ceviz
filizi şurubu” dikkat çekmektedir. Nitekim Bursa gazetesinde zamana
göre oldukça yoğun bir özel ilân ve reklam yayımına rastlanmakladır
(Kaplanoğlu: 2008, 22-23). Ayrıca ilân tarifesinden de anlaşıldığı gibi,
normal ilân dışında “neşriyat ilânı” sisteminin de Bursa’da ilk uygulamasını
Murad Emrî Efendi başlatmıştır. Hemen hemen her nüshada yeni
kitaplar tanıtılmakta, “Alâü’l-husus umum mekâtip talebesi efendilerine
ziyadesiyle yarayan bazı kitaplar bir vech-i ati ilân edilir.” (Bursa
gazetesi, 68. Nüsha, s. 7) benzeri ifadelerle duyurulmaktadır.
Bursa gazetesi başlığı sarı yaldızla ve temiz bir baskıyla yayımlanmıştır.
Đdarehane başlangıçta Cami-i kebir karşısında iken 8 Haziran
1308 (1892)den itibaren Hükümet karşısındaki Kitaphane-i Emrî olarak
değiştirilmiş, matbaa da Kapalıçarşı Demirkapı Geyve Hanı 56 numaraya
nakledilmiştir.
Bursa’daki basın hayatı içinde “Bursa” ismi birçok gazete tarafından
kullanılmıştır. Bunlardan Murad Emrî Efendi’nin Bursa’sı ile
Hüdavendigâr gazetesinin devamı olan, önce Resmî Bursa, daha sonra da
Bursa olarak yayınını sürdüren ve 1953 yılına kadar gelmiş olan Vilâyete
ait gazete ve cumhuriyetin ilânından sonra Muin-i Hilâl Matbaası’nda
basılan Yeni Bursa gazeteleri ayrı ayrı gazetelerdir ve birbirleriyle herhangi
bir ilişkisi yoktur.
Murad Emrî Efendi’nin Bursa’sının kapanış tarihi tam olarak belli
değildir. Bazı kaynaklarda yayın hayatına 1912 yılına kadar devam ettiği
kaydedilmektedir. Gazetenin son olarak 1000. Nüshasının yayımlandığını
yine kayıtlardan öğreniyoruz (Kaplanoğlu: 2006, 129; Duman: 2000,
192). Bununla birlikte 1927 Bursa Salnamesi’nde de Bursa’daki gazeteler
sayılırken Yeni Bursa’dan bahsedildiği halde Bursa’nın adı geçmemektedir
(1927 Bursa Vilayeti salnamesi: 1927, 334).