journal of turkology research tubar volume_31

303
TÜBAR-XXXI-/2012-Atasözlerinin Dil Bilgisi Öğretiminde...
“Her dil, kendine has bir kültürel yapı, bir dünya görüşü içerir ve
bunu adeta dayatır. Dil öğretimi aslında beraberinde bir kültür aktarımını
da taşır. Dilimizde atasözleri ve deyimlerin önemli bir yeri vardır. Deyim
ve atasözlerini yerli yerinde kullanmak, bir dili iyi konuşup iyi yazabilmek
için şarttır. Dil öğretiminde amaç, bireyin ifade yeteneklerini geliştirmek,
diğer insanlarla iletişimini sağlamak ve sahip olunan kültürü
kulaktan kulağa aktarmaktır. Böylece dil, insanları birbirine yaklaştıran
en güçlü araç konumuna gelmektedir. ” (Hasan Bağcı 2010: 92-93).
Günlük hayatta çok kullanılan atasözleri zengin anlatım imkânları
sunan kültür hazineleridir. Atalarımızın hayat birikimlerinin somutlaştırılarak
anlatılması, etkileyici, kısa, özlü ve çoğu zaman da şiirsel olması,
atasözlerinin en önemli özelliğidir. Bir milletin kültürel değerlerini, hayat
anlayışını öğrenmek için atasözlerini incelemek gerekir. Kısaca atasözleri
ait oldukları milleti yansıtır. Milletlerin varlıklarını sürdürebilmeleri kültürel
kimliklerini koruyup yaşatabilmeleriyle mümkündür. Bunun için
kültür hazineleri olan atasözlerini öğretmek eğitimin özellikle de ana dil
eğitiminin temel hedefleri arasında olmalıdır.
Ülkemizde dil bilgisi öğretiminde atasözlerinin kullanılması
Kaşgarlı Mahmut ile başlar. Yazar, Araplara Türkçe öğretmek için yazdığı
eserinde atasözlerine örnek metin olarak yer verir. Kaşgarlı Mahmut’un
Türkçe öğretim yöntemine dikkat çeken Yahya Akyüz, Kaşgarlı
Mahmut’un dil öğretme yöntemini başarılı bulur ve yöntemin özelliklerini
şöyle belirler:
“1. Đlkin çok sayıda örnekten hareket edip kurala ulaşma yolunu
izlemiş ve günümüz yabancı dil öğretiminde benimsenen bir yöntem uygulamıştır.
2. Dil öğrenmede örneklerin, metinlerin önemini çok iyi görmüş,
örneklerini günlük hayattan, atasözlerinden, şiirlerden derlemiştir.
3. Dil öğretirken, Türk kültürünü de tanıtma amacını gütmüş, bu
konuya özel bir önem vermiştir.
4. Dil öğretiminde tekrarın önemini çok iyi kavradığından, önceden
geçen bir kuralı gerektiğinde hatırlatmaktan çekinmemiştir. ”(Akyüz
1994: 35)
Özbay ve Melanlıoğlu (2008) da aynı konuya değinirler. “Dil öğretimi
kültür öğretimini de sağlamalıdır” diyen yazarlar, Kaşgarlı Mahmut’un
ünlü eserini yazarken kullandığı yöntemin de kültür aktarımı olduğunu
belirtirler:
“Dil eğitimi yapılırken o toplumun tarihi, coğrafyası, dünyaya bakışı,
düşünüş tarzı, estetik anlayışı ve zevkleri de öğretilmelidir. Kaşgarlı
Mahmut eserini kaleme alırken bu hususları dikkate almış ve Araplara
Türkçe ile birlikte Türk kültürünü de öğretmeyi amaçlamıştır. Bunu ya-